Fransız kolonisine karşı çıkan anti-emperyalist düşünür: Frantz Omar Fanon
Afrika, Avrupa'nın sömürgecilik kıskacındaki kıtalardan biriydi. Bölgenin zenginlikleri anakaraya aktarılıyordu. Bu sömürgeci ülkelerin başında ise Fransa yer alıyordu. 20. yüzyılda bu düzene karşı çıkan isimlerin başında Frantz Omar Fanon yer alıyordu. O kadar ki yazdığı eserlerle sömürge halklarının ulusal bağımsızlık kazanmalarına kılavuzluk yaptı, Malcolm X gibi önemli isimleri etkiledi. Gelin, Fransız kolonisine karşı çıkan anti-emperyalist devrimci Frantz Omar Fanon'ın hayatına yakından bakalım.
Önceki Resimler için Tıklayınız
"Sömürgeleştirilmiş halk diğer bir deyişle ruhunda yerel kültürel özgünlüğünün ölümü ve gömülmesiyle aşağılık kompleksi uyandırılmış halktır. Bu halk uygarlaşan ulusun diliyle karşı karşıya kalır. Sömürgeleştirilmişler halk, emperyalist ülkenin kültürel standartlarını benimsemekle ilkel statülerinin üzerine çıkarlar."
🔸 Hayattayken yayımladığı Siyah Deri Beyaz Maskeler (Peau Noire Masques Blancs, 1952) ve Dünyanın Lanetlileri (Less Damnés de la Terre, 1961) eserleri büyük ses getirdi. İngilizceye Black Skin White Masks adıyla çevrilen Siyah Deri Beyaz Maskeler'i yazdığında 27 yaşındaydı. Bu genç yaşına rağmen psikanaliz, varoluşçuluk, fenomenoloji ve diyalektiği entelektüel bir birikimle kullanıyor ve ABD merkezli ırkçılığı eleştiriyordu.
🔸 Sömürgecilik bir hastalık olarak görülüyor, ırkçılık tedavi edilmeye çalışılıyordu. "Siyah Deri Beyaz Maskeler"in yayımlanmasının ardından sonra eser, siyahların tecridini sistemleştirilen sömürgeciliğe başkaldırıya dönüştü.
Fanon, bu eserinde sömürgeciliğin bir proje olduğunu ileri sürer. Konuşulan dil üzerinden sömürülen halkları asimile ettiğini iddia eder. Fakat bir Afra-Karayipli her ne kadar kusursuz bir Fransızca konuşsa da "ırkın epidermal karakteri" olarak ten rengi onu ötekileştirmek için yeterli bir sebep olacaktır.
"Bir dili konuşmak; bir dile, bir kültüre bürünmektir."
🔸 Ten ırkçılığını derinden yaşayan Afro-Amerikalılar yerel bir sanat formu olarak Blues'un doğuşunu gerçekleştirdi. Fanon, Blues'u zalimlerin zulmü altında ezilen kölelerin ağıdı olarak adlandırdı.
🔸 Siyahlık olarak tanımlanabilecek "Négritude" terimini de üreten Fanon, bu kavramı sanatta ve edebiyatta Avrupa ve Amerika'daki Afrika diasporasında siyah bilincini uyandırmaya çalışmıştır. Négritude felsefesiyle Avrupa sömürgeciliği eleştirmeni olan Aimé Césaire aracılığıyla lise yıllarında tanıştı.
"Dil olgusuna temel bir önem atfediyorum. Konuşmak, belirli bir sözdizimini kullanabilecek konumda olmak ve bir dilin morfolojisini kavramak demektir. Ancak bir kültürün varlığını kabul etmek her şeyden önce bir medeniyetin itibarına arka çıkmak demektir."
🔸 Dünyanın Lanetlileri Fanon'un son kitabıydı. Hastane yıllarında kaleme aldı. Bu eseri sömürge halklarının ulusal bağımsızlık kazanmalarına kılavuzluk yaptı. Özellikle Cezayir'in Fransa'ya karşı sürdürdüğü bağımsız mücadelesinin plan ve programı oldu. Kitabın kurgusu, dünyanın herhangi bir yerindeki sömürgecilere karşı kullanılabilir şekilde inşa edildi. Bu eser Malcolm X'i (al-Hacc Mâlik eş-Şabâz)de etkiledi.
1960'larda başlayıp 1980'lere kadar süren Black Power Hareketi de Fanon'un yazılarından ilham aldı. Hareketin amacı siyahların özerklik kazanarak ulusal gelecekleri hakkında kendi kararlarını almalarını sağlamaktı. Amerika'da basit bir sloganla başlayan bu hareket Somali'den Britanya'ya uzanarak evrensellik kazandı. Kara Panter Meşru Müdafa Partisi (Black Panther Party) hareketin siyasi ayağıydı.
Frantz Omar Fanon'un diğer eserleri:
A Dying Colonialism
Toward the African Revolution (Afrika Devrimine Doğru)
🔸 6 Aralık 1961 tarihinde, 36 yaşında Maryland eyaletinde, Bedhesta Naval Hastanesi'nde vefat etti. Frantz Fanon olarak başladığı hayata Müslüman olup İbrahim Fanon olarak veda etti. Naaşı Cezayir'e defnedildi. Kendisi görmese de toprağı ölümünden bir yıl sonra Cezayir'in bağımsızlığını gördü.
