Türkistan'ın kalbi: Registan Meydanı
Özbekistan Türkistan'ın, Registan Meydanı ise Özbekistan'ın kalbidir. Tarih ile iç içe geçmiş olan bu meydanda "Uluğ Bey, Tilla Kari ve Şir-Dor Medreseleri bulunmaktadır. Dönemin hem sultanları hem de bilim insanları tarafından inşa edilen bu yapılar günümüzde halen en çok turist akınına uğrayan noktalardandır. İşte, 3 büyük medresesi ile Registan Meydanı...
ULUĞ BEY MEDRESESİ
🔹 Registan Meydanı'ndaki üç yapıdan biri olan en dikkat çeken yapılardan biri Uluğ Bey Medresesi'dir. Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Timur'un torunu olan Uluğ Bey tarafından, 1417-1420 yılları arasında inşa edilmiştir. Uluğ Bey medreseyi inşa ettirmek ile kalmamış aynı zamanda burada eğitim veren ilk hükümdar bilim insanlarından biri olmuştur.
🔹 Bir külliye yapısını andıran Uluğ Bey Medresesi, Hoca Ahmet Yesevi Türbesi ilham alınarak inşa edilmiştir. Fransız yazarlarından biri olan Voltaire burası hakkında "Semerkant Akademisi" ifadesini kullanmıştır.
Uluğ Bey kimdir?
Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun dördüncü hükümdarıdır. Aynı zamanda matematikçi ve astronomi bilginidir.
Hoca Ahmet Yesevi Türbesi nerede?
Hoca Ahmed Yesevî Türbesi, güney Kazakistan'da Türkistan şehrinde bulunmaktadır.
🔹 Registan Meydanı'nın ilk anıtsal yapısı Uluğ Bey Medresesi, sonradan eklenen Şir-Dor ve Til-Kari Medreselerine de esin kaynağı olmuştur. Medrese iki katlı olup her köşesinde bir adet derslik bulunur.
🔹 Oldukça büyük olan yapının içinde toplamda seksen oda vardır. Odalar bölme şeklindedir ve zamanında her odada iki öğrenci kalmıştır. Mimari yapısı ise oldukça görkemlidir; firuze ve lacivert çinileriyle geometrik şekilleri fazlasıyla dikkat çekmektedir.
ŞİR-DOR MEDRESESİ
🔹 Şir- Dor Medresesi, Registan Meydanı'nın ikinci yapısıdır. Uluğ Bey Medresesi'nin tam karşısında yer alan Şir-Dor'un yapımı 1619 yılında başlayıp 1636'da sona ermiştir.
🔹 Şir- Dar olarak da bilinen medresenin ismindeki şir, "aslan" dar ise "kapı" manasına gelmektedir. Kısacası "Aslanlı Kapı" manasına gelen medresenin giriş kapısının sağ ve sol tarafında iki aslan figürü yer alır. İlk inşa edildiği dönemde halk arasında, "Yalangtuş Bahadır Han Büyük Medresesi" olarak anılmıştır.
🔹 Şir-Dor Medresesi Timurlu sanat anlayışının en güzel örneklerindendir. Yapının mimarları Abdullah Cabbar ve Avazi Semerkandi'dir. Medresesinin giriş kapısının üzerinde bir aslan ve üzeriden çıkan güneş tasviri yer alır.
🔹 Sadece yapı olarak değil dekorasyon olarak da Uluğ Bey Medresesi'nin birçok özelliğini barındırmaktadır. Giriş kapısında; "Ya Allah, Ya Muhammed ve Allahuekber" yazıları mevcuttur.
TİLLA KARİ MEDRESESİ
🔹 Registan Meydanı'nın üçüncü yapısı, Tilla Kari Medresesi'dir. Yapımı, 1646 yılında inşaatı başlayıp 1660'da tamamlanan medrese, Yalangtush Bahadır Han tarafından Mirza Uluğ Bey'in kervansarayı yerine meydana inşa edilir.
🔹 Tilla Kari; Uluğ Bey ve Şir-Dor Medreselerine göre daha geniş bir yapıya sahiptir. Aynı zamanda diğer medreselerden farklı olarak içinde mescit de bulunmaktadır.
