Ahmet Fakih'in tasavvuf manzumesi Çarhname'den öğütler
Çarhname, 13. yüzyıl mutasavvıf şairlerden Ahmet Fakih'in kaleme aldığı 83 beyitlik tasavvuf manzumesidir. Fuat Köprülü'ye göre Anadolu Türkçesi'nin bilinen en eski örneği olan Çarhname'nin tek nüshası Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde yer alıyor. Çarhname, dünyanın faniliği, kıyamet, sabırlı ve alçak gönüllü olmak gibi konuların işlendiği öğretici bir eserdir. Çağları aşan bu eser, günümüz için de birçok öğüt ve hikmetli sözler içerir. İşte Ahmet Fakih'in tasavvuf manzumesi Çarhname'den dini hayatımıza rehber olacak öğütler…
"Yavuz sanmaya kardaş kardaşına
Hakīkatdur bu sözüm baña inan"
Kardeş kardeşi hakkında kötü düşünmesin. Bu sözüm hakikattir. Bana inan.
Ahmet Fakih kimdir?
📌Ahmet Fakih, 13. yüzyılda Anadolu'da yaşamış mutasavvıf şairlerden biridir.
📌Konya'da yaşadığı bilinen Ahmet Fakih'in hayatına dair bilgiler genellikle Mevlevi ve Bektaşi kaynaklara dayanır.
📌O dönemde yaşayan Ahmet Fakih mahlaslı birçok farklı şair tespit edilmiştir. Birden fazla Ahmet Fakih'in varlığı ise kasidenin hangisine ait olduğunun tespit edilmesini güç hale getirmiştir.
📌Ahmed Fakih ve eseri Çarhname hakkındaki ilk bilgiyi Fuad Köprülü vermiştir. Fuad Köprülü'nün verdiği bilgilerde Ahmed Fakih'in Mevlana'nın müridi olduğunu, fıkıh ilmini Bahaeddin Veled'den öğrendiğini yazar. Bundan dolayı kendisine "Fakih" denmiştir. Hacca giden Ahmed Fakih, hac dönüşü Kudüs'te de iki ay kadar kaldığını Kitabu Evsafı Mesacidi' Şerife adlı eserinde anlatır.
"İşid imdi bu ahvāli i kardaş
Çün ümmetdür biri birine ihvān"
Ey kardeş, şimdi bu ahvali işit, ki ümmet birbirinin kardeşidir.
Çarhname eseri
📌 Eserin Asıl adı "Çarhnâme-i Ahmed Fakîh Der Bîvefâî-i Rûzigâr" dır. Çarhname ismiyle anılır.
📌Çarhname, Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde kayıtlı Câmiu'n-nezâir adlı nazîre şiirler mecmuasında yer alan, seksen üç beyitlik eserdir.
📌Halk için yazılmış bir eser olduğu için sade ve basit bir dil kullanılmıştır. Bu sebeple büyük bir sanatsal değeri yoktur.
📌Çarhnâme dünyanın fâniliğinden, dünya zevklerine kapılmanın yanlışlığından, kabir azabından ve mahşerden bahsederek ölümü hatırlatır. Çarhanme, bu dünyada ahiret için hazırlanmanın gerekliliğini öğütleyen, bunun da kanaat ve alçak gönüllülük içerisinde yaşayıp ibadet etmek ve ahlaki güzelliklere sahip olmakla sağlanabileceğini açıklayan dinî-sûfiyâne bir eserdir.
"Bilür misin niçün geldüñ cihāna
Sini kullug içün yaratdı Sultan"Cihana niçin geldiğini bilir misin? Sultân Allah seni kulluk için yaratmıştır.
✅Çarhname, günümüze kadar gelmiş en eski Anadolu Türkçesi örneği olması bakımından büyük önem taşır.
📌Çarhnâme, Fuad Köprülü tarafından bulunmuş ve ilk defa yazarı hakkında bilgi ile birlikte seksen iki beyit halinde yayımlanmıştır.
📌Ahmed Fakih'in ve Çarhnâme'nin Türk edebiyatındaki yerini de Türk Edebiyatı Tarihi adlı eserinde tekrar söz konusu etmiştir.
"Saña bir kaç ögütler vireyin ben
Ki her birisi dürr ola ya mercān"Sana birkaç öğütler vereyim ki bu öğütlerin her biri inci ya da mercan değerindedir.
