Arama
Bir hikaye iki şair: Fuzuli ve Sezai Karakoç’un Leyla ile Mecnun’u
Leyla ve Mecnun kıssası, Arap edebiyatının bir mahsulüdür. Onu kaleme alan şairlerce yeni kazanımlar elde eden bu hikâye, gittikçe daha derin manalara bürünmüştür. İran edebiyatından Genceli Nizami ile tertipli bir metin haline gelen kıssa, 16. yüzyılın yetkin isimlerinden biri olan Fuzuli'nin kalemiyle geleneğin en seçkin metinlerinden biri olmuştur. Fuzuli'den yüzyıllar sonra ise Sezai Karakoç, geleneğe yaslanan sanat anlayışının yanında modern anlamda bir Leyla ile Mecnun hikayesi yazmıştır. Peki, farklı çağlara ait her iki metnin birleşen ve ayrışan noktaları nelerdir?
Türk, Fars ve Arap medeniyetinde avamdan havasa kadar bütün kültür tabakalarında Leyla ile Mecnun birer aşk kahramanı olarak tanınır. Üç kültürün şairleri de bu kadim hikayeden kendi üslupları ve bakış açılarıyla bir mesnevi geleneği oluşturmuşlardır. İran edebiyatında Leyla ile Mecnun hikayesini konu alan ve en eski eser olma özelliğini taşıyan Nizami'nin Leyla ile Mecnun adlı mesnevisi, diğer kültürleri de çok etkilemiştir. İran ve Türk edebiyatlarında Leyla ile Mecnun eserlerinin temel kaynağı Nizami'nin yazdığı bu eser olmuştur.
Edebiyatımızda kırkın üstünde Leyla ile Mecnun mesnevisi yazılmıştır. Bu mesnevilerin içinde şüphesiz ki Fuzuli'nin yazdığı Leyla ile Mecnun, "en mükemmel" örnek olarak kabul edilmiştir.
"Ey neş'et-i hüsni aşka te'sîr kılan
Aşkiyle binâ-yı kevni ta'mîr kılan
Leylî ser-i zülfini girih-gîr kılan
Mecnûn-ı hazîn boynına zencîr kılan"Fuzuli
"Leyla leylaktan yaratılmış
Üstünden rüzgar geçse
Leylakın rengi değişmez ki
Leyla gecelerin demirinden
Kılıçlarınız ona işlemez ki
Her gün doğan güneş onun izinde sanki
Bin yıl doğsa yine ona yetişemez ki
Atlarınızın kulağında onun sesi
Onun aydınlığında varolan perilerin sesi
Hep Leylaya doğru giderler ama
Leylaya bir türlü varamazlar ki"Sezai Karakoç
Şairlerin her daim övdükleri ve aşılmaz olarak baktıkları Nizami'nin Leyla ile Mecnun eseri, Hayali ve Yahya Bey'in dediği gibi Fuzuli'nin mesnevisi ile daha üst seviyeye çıkarılmıştır. "Böyle bir eseri Türk diliyle ancak sen yazarsın" diyen Hayali ve Yahya Bey'in haklı çıkması ise ilgi çekici bir dipnottur.
"Ben anınım ol benim ezelden
Sakla bu alakayı halelden
Ey çarh bu akd olanda muhkem
Belki yoğ idin arada sen hem
Mecnûn'a koyupdur ad Leylî
Eyler seni ad ile teselli"Fuzuli
"Leyla dağların işareti kerameti
Çöller ovalar dağların tepelerine ulaşamaz ki
Leyla nerede sanki
Her gece çadırımızın tam ortasında belki
Siz onu sonsuz ufuklarda aramakla bulamazsınız ki..."Sezai Karakoç
Fuzuli'nin ustalığıyla bir kaleme binlerce benzetme: Kalem Kasidesi
Fuzuli'nin Leyla ile Mecnun'u pek çok araştırmacı için "beşeri" ve "evrensel" kabul edilmiştir. Didaktik özellik ve misyon taşımamakla birlikte, estetik kaygıyı sonuna kadar barındıran eser, Leyla ile Mecnun arasındaki mecazi aşkı, ilahi eksene oturtmuştur.