Cemil Meriç, Necip Fazıl'ı nasıl anlattı?
Cemil Meriç, bir kitaba sığacak düşünce ve kişiliği tek cümleye sığdırabilen edebiyatçımızdır. Derin bilgi ve birikimiyle yazın dünyasının ruh tahlillerini ortaya koyar. O, Necip Fazıl'ı da bu bilgi birikimiyle edebiyat tarihine yazmıştır. Üstad'ı hiç kimse onun gibi anlatmaya cesaret gösteremez. Çünkü o, Üstad'ı tanır, tanımlar ve tahlil eder. Cemil Meriç, üstadı anlatırken eserleri ve kişiliğini bir bütün olarak ele alır ve asıl olması gereken noktayı işaret eder. Sizler için, Meriç'in Necip Fazıl hakkındaki derin düşüncelerini derledik.
Edebiyatımızda Cemil Meriç kadar samimi ve içten yazan başka bir yazar bulmak zordur. Onun nesri şiire dönüştürmesi, düşüncesinin derinliğinden kaynaklandığı kadar okumaya ve yazmaya duyduğu sevgi ve iştiyaktan kaynaklanır. İçselleştirerek kaleme aldığı nesirler, okuyanda şiir tadı bırakmakla kalmaz, insanın ruhuna sirayet eder. Kalem oynatırken vecd halindedir; bu yüzden dışarından etkilenmelere açık değildir. Sözünü, samimiyetle ve içtenlikle söyler.
Nesirlerinde yazar ve sanatçıların yüzüne değil, ruhunun derinliklerine ayna tutar, müthiş tanımlamalar yapar. Kişinin "kendi kendisini tanımasını" sağlayacak metinler kaleme alır. Bu metinler, öylesine uzun anlatımlardan meydana gelmez. Bilakis bir cümle veya bir paragrafla özetlenmiş veciz sözler/tanımlardır. Dünya edebiyatında bu denli derinlik ve ustalıkta biyografik/portelere imza atan yalnızca Stefan Zweig vardır.
Cemil Meriç her biri alanında kült sayılabilecek kitaplarında Türk edebiyatının en önemli yazar ve düşünce adamlarını anlatır; onlar hakkında tahlil ve tanımlar yapar. Bu anlamda eserlerine bakıldığında, Doğu ve Batı'dan birçok fikir adamı ve sanatçının yer aldığını görülür. Hayranlıktan gözü kamaştığı Balzac, münzevi yıldızlar olarak tanımladığı Dante, İbn Haldun, Camoens, büyük adamlar olarak gördüğü Shakespeare, Baudelaire, Dostoyevski, Tolstoy…
O, kitap veya bir makaleyle anlatılabilecek bir düşünce veya kişiliği tek bir cümleye sığdırmış, derin bilgi ve birikimiyle ruhî tahliller yapmıştır. Onun yapmış olduğu tanım ve tahliller, birer veciz söz/aforizma derecesindedir. Tahlil ve tanımlamaları bizdeki karşılığıyla atasözü veya deyim gibidir.
