Cemil Meriç'in perspektifinden edebiyatımızın önemli simaları
Bir kitaba sığacak düşünceleri tek cümle ile ifade edebilen yazardır Cemil Meriç. Derin bilgi ve birikimiyle yazın dünyasının ruh tahlillerini ortaya koyar. Düşüncelerini, anılarını ve engin kültürünü yansıttığı Jurnal adlı eserinde kendini, yakınlarını, içinde bulunduğu dünyayı yalın bir şekilde değerlendirir. Bu yapıtında Meriç, Doğu ve Batı'dan birçok önemli yazar ve düşünce adamlarını anlatarak onlar hakkında tahliller yapar. Cemil Meriç'in Jurnal'de bahsettiği 7 yazara ve değerlendirmelerine yakından bakalım.
🔸 Cemil Meriç, "Jurnal" adlı kitabında kendisini "hayatını Türk irfanına adayan, münzevi ve mütecessis bir fikir işçisi" olarak ifade eder.
🔸 Bir kitaba sığacak düşünceleri tek cümle ile ifade edebilen yazardır Cemil Meriç. Derin bilgi ve birikimiyle yazın dünyasının ruh tahlillerini ortaya koyar. Onun yapmış olduğu tanım ve tahliller, veciz söz derecesindedir.
🔸 Başta dil, tarih, edebiyat, felsefe ve sosyoloji olmak üzere sosyal bilimlerin birçok alanında araştırma yaparak, yazılar kaleme aldı.
(x) 📚 Karanlıklardan aydınlıklar çıkaran zümrüdüanka: Cemil Meriç
🔸 Gözlerini 38 yaşında tamamen kaybeden Cemil Meriç, tercümeleri dışındaki bütün kitaplarını âmâ olduktan sonra eşinin, öğrencilerinin ve çocuklarının desteğiyle kaleme aldı.
🔸 Gözlerini kaybettikten sonra kaleme aldığı eserlerden biri de Jurnal'di.
(x) 📚 Cemil Meriç'ten düşünce dünyanızı aydınlatacak 10 kitap
🔸 Jurnal'de, kendini, yakınlarını, etrafındakileri, içinde bulunduğu dünyayı, düşünce tarihini, kendi açısından ve yalın bir şekilde değerlendirdi. Bu eserinde Meriç, düşüncelerini, anılarını, itiraflarını ve engin kültürünü yansıttı.
◼◾▪ Jurnal'in sonsuzla ve ölüm sonrasıyla bir tür hesaplaşma, bir vasiyetname, bir uzun mektup olduğunu söylememiz mümkündür.
◼◾▪Cemil Meriç, ilk anılarını 1955'de yazmaya başladı ve 1983'e kadar aralıklarla bu süreç devam etti.
🔸 1955'te Jurnal'i yazmaya başlasa da 1959'a kadar eserine geri dönmedi. 1959 ile 1963 arasında "Hint Edebiyatı"nı kaleme aldığı için Jurnal için suskunluk dönemiydi.
🔸 Meriç, 46 yaşında tekrar Jurnal'i yazmaya başladı. Jurnal'in en yoğun, devamlı biçimde yazılmış olduğu 1963, 1964 ve 1965 yıllarını kapsayan dönemdir. Bu Jurnal'in ilk cildini oluşturur.
(x) 📚 Cemil Meriç'e göre İslam düşüncesinin gelişimi
🔸 İkinci cildi ise 1966-1983 yılları arasında yazdığı değerlendirmeler, anı ve mektuplarından oluşur. Jurnal'ini noktaladığında 68 yaşındadır Meriç.
🔸 Cemil Meriç'in en doğal çehresi ve olanca çok sesliliğiyle karşımıza çıktığı eser, onu olduğu gibi tanımamıza, değerlendirmemize yardım eden zengin biyografik malzeme de içeriyor.
🔸 Cemil Meriç, üslup sahibi büyük düşünür ve yazarlar olarak Muallim Naci'yi, Süleyman Nazif'i, Refik Halid'i ve Peyami Safa'yı sayar. Kendi üslubunu en çok etkileyenin ve usta kabul ettiği kişinin Süleyman Nazif olduğunu belirir ve şunları ekler: "Amacım, yazarı okuyucusundan ayıran bütün engelleri yıkmak, sesimi bütün hiziplere duyurmak. Şuurun, tarihin, ilmin sesini. Öyle bir ifade yaratmak istiyorum ki Türk insanının uyuyan şuuruna bir alev mızrak gibi saplansın."
(x) 📚 Cemil Meriç alıntı ve sözleri
🔸 Meriç, Jurnal'inde Doğu ve Batı'dan birçok önemli yazar ve düşünce adamlarını anlatarak onlar hakkında tahliller yapar.
Cemil Meriç'in Jurnal'de bahsettiği yazarlara ve değerlendirmelerine yakından bakalım👇
🔸Cemil Meriç'i en çok etkileyen tarihçilerden biri Ahmet Cevdet Paşa'ydı. Eserlerinde ondan övgüyle bahsetse de zaman zaman eleştirmeyi ihmal etmedi. Cevdet Paşa'nın yabancı dil bilmeyişini bir facia olarak görür ki bunu birçok kez dile getirdi.
🔸"Tarih-i Cevdet" adlı 6 ciltlik eserini ise abide olarak gördü. Jurnal'de, Batı tarihçilerini daha önce okuduğu için Cevdet Paşa'nın emeğini fark edemediğinden yakındı. "Cevdet Tarihi'ni de Reyhaniye'de görmüştüm. Ona da çok sonra sahip olabildim. Okumaya teşebbüs ettim. Fakat arada Batı tarihçilerini tanıdığım için değerini anlayamadım. Parça parça karıştırmak ve ukalaca tenkitlerle sahifelerini kirletmekle yetindim. Sonra, Paşa'ya tekrar dönecek ve o büyük gayreti yeniden değerlendirmeye çalışacaktım. Şahnamecilerin, vakanüvislerin karaladığı metotsuz kâğıt tomarlarına kıyasla gerçek bir abideydi Cevdet Tarihi."
🔸Cemil Meriç'e göre Ahmet Cevdet Paşa aynı zamanda yobazlığa düşman, irfana âşık bir şairdi. "Paşa, ağır başlı, dürüst bir medreseli. Batı'ya aşık, fakat Doğu'dan kopamıyor. Şiirlerinde kendisi yok. Coşmaktan, ölçüyü kaçırmaktan utanıyor gibi."
🔸Cevdet Paşa'nın kendi kendini tashih etmekten kaçınmaması, usta yazarın dikkatini çeken başka özellikleriydi. "Cevdet Paşa'nın edebiyatımızda soyu devam etmez. O, medresenin kemali ve son sözüdür."
(x) 📚Köksüzlüğü kabul etmeyen bir modernleşmeci Ahmet Cevdet Paşa
