Dostoyevski son anda idamdan nasıl kurtuldu?
Suç ve Ceza, Budala, Karamazov Kardeşler gibi başyapıtların mimarı Dostoyevski, on dokuzuncu yüzyıl Rusyasında yaşadı. Hayatı zorluklarla geçen yazar, genç yaşta kaybettiği anne ve babasının acılarıyla büyüdü. Henüz yirmi sekiz yaşındayken de idamla cezalandırıldı. Peki, idam kararının arkasındaki gizem neydi? Son anda idamdan nasıl kurtuldu?
Suç ve Ceza, Budala, Karamazov Kardeşler gibi başyapıtların mimarı Dostoyevski, on dokuzuncu yüzyıl Rusyasında yaşadı. 11 Kasım 1827 yılında Moskova'da dünyaya gelen yazarın babası eski bir ordu cerrahı, annesi ise bir tüccarın kızıydı.
Annesinin yardımıyla evde başladığı öğrenimini özel bir okulda sürdürdü. On beş yaşındayken annesini kaybeden ve Petersburg Askeri Mühendislik Okulu'na giren Dostoyevski, buradaki yıllarını Rus ve Avrupa edebiyatının ünlü isimlerinin eserlerini okuyarak geçirdi.
1846 yılında İnsancıklar'ı yazan Dostoyevski, edebiyat sahasında büyük yankı uyandırdı ve ilk eseriyle bir anda tanınan yazar haline geldi.
Dostoyevski çalışmaya başladığı dönemde, Rusya'da toprak köleliği düzeni vardı. O çağın birçok aydınları gibi Dostoyevski de toprak köleliğine karşıydı. O zamanlar daha yirmi sekiz yaşında olan genç Dostoyevski, bu kölelik sisteminin değişeceğine inanıyordu. Yazar, Rusya'daki sisteme karşı çıkan gençlik gruplarından birine katıldı. Bu gruptaki kişiler, zaman zaman toplantılar yapıp yazılarını okuyorlardı. Son toplantılarında Belinski'nin "Gogol'a Mektuplar" adlı yergisini okunmasından kısa bir süre sonra Dostoyevski'de dâhil, gruba üye gençler Peter Paul Kalesi'ne gönderilip askeri mahkemeye verildiler. Gizli görülen mahkeme 8 ay sürdü.
22 Aralık 1849 sabahı, askerler mahkûmları çok erken bir saatte uyandırdılar. Hepsi ayrı ayrı arabalara bindirilen mahkûmların yanlarında birer jandarma vardı. 45 dakika süren yolculuktan sonra kafile, Semyonovski alayının geniş eğitim alanına geldi. Aralarında Dostoyevski'nin de bulunan mahkûmları arabalardan indirdiler. Alanın ortasında iki yanı tırabzanla çevrili, beyaz tahta merdivenle çıkılan bir sahanlık, biraz daha ailerde ise darağaçları vardı. Askerler kararı burada okudu. Dostoyevski ve diğer arkadaşları idama mahkûm edilmişti.
Bu olayı Dostoyevski kardeşine şöyle anlatır: "Bugün 22 Aralık, bizi Semyonov Meydanı'na götürdüler. Orada idam kararını okudular. Kılıçlarımızı başımızın üstünde kırdılar. Son tuvaletimizi de beyaz gömlekler giydirerek tamamladılar. Sonra içimizde ilk posta olarak kurşuna dizilecek üç kişiyi direklere bağladılar. İkinci gruptan altıncı olduğum için ancak bir dakikalık ömrüm kalmıştı. Yanımdaki iki arkadaşımı öpecek kadar vaktim vardı. Derken, geri çekilme borusu çaldı. Direğe bağlanmış olanları çözdüler, bize de İmparator hazretlerinin hayatımızı bağışladığını söylediler ve asıl kararı okudular."
