Dünya edebiyatına getirdikleriyle öncü olmayı başaran 10 edebi eser
Her şeyin bir ilki vardır. Ölümünden yıllarca sonra bile korku ve polisiye edebiyatını şekillendirmeye devam eden, Edgar Allan Poe'nun alanında bir öncü olduğunu biliyor muydunuz? Ya da "okur" olacak kişinin mutlaka okuyacağı kitaplar arasında yer alan Don Kişot'un ilk modern roman olduğunu? Dünya edebiyatına getirdikleriyle öncü olmayı başaran 10 edebi eseri derledik.
Dünyanın bilinen ilk romanı: Murasaki Shikibu / Genji'nin Hikayesi
Murasaki Shikibu'nun, doğum ve ölüm tarihleri gibi gerçek adı da bilinmemektedir. Murasaki, büyük ün kazandığı romanı Genji Monogatari'deki kadın kahramanlardan birinin adıdır, Shikibu ise babasının unvanıdır. Japon edebiyatının en ünlü klasik romanı sayılan Genji Monogatari'den başka, Murasaki Shikibu'nun 128 şiirini topladığı bir eseri ve 1008-1010 yılları arasında yazdığı bir günlüğü vardır. Murasaki Shikibu'nun Günlüğü'nde canlı bir şekilde anlatılan dönemin saray yaşamı ve törenlerin yanı sıra hakkında çok az bilgiye ulaşılan bu ünlü yazarın yaşamına dair önemli ipuçları da yer alır.
Dünya edebiyatındaki ilk realist roman : Gustave Flaubert / Madame Bovary
Gustave Flaubert, 1857'de yayımlanan ve kamuoyunda hayat-edebiyat ekseninde ciddi tartışmalar yaratan ilk romanı Madame Bovary'den insanın bilmeyle olan derin mücadelesine odaklanan ancak tamamlayamadığı son romanı Bouvard ile Pécuchet'ye her romanında farklı yollar deneyen 19. yüzyılın en yenilikçi klasiklerinden biridir.
XIX. yüzyıl taşra burjuvazisinin yaşamını gerçekçi bir bakış açısıyla sergileyen, ilk yayımlandığında ahlak dışılık suçlamasıyla dava konusu olan Madam Bovary, hem edebiyatta yeni bir çağ açmış hem de eskidikçe yenileşen, yaşlandıkça gençleşen pek az romandan biri olarak günümüze ulaşmıştır.
Deneme türünün kurucusu : Montaigne
Michel de Montaigne, "Kendini tanı" ve "Ne biliyorum?" gibi temel sorularla yola çıkarak bir insanda insanlığın bütün hallerini yoklayan "deneme" türünün isim babasıdır.
1571'de kitaplarıyla birlikte çiftliğinin kulesine çekilmesiyle başlayan bu yaratıcı süreç, Montaigne'i önce okuduklarıyla ilgili notlar almaya itmiş, aynı notlar zamanla Denemeler'i oluşturmuş, ve bu kişisel yazılar ilk yayımlanıştan sonra da dallanıp budaklanmayı sürdürmüştür.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
İlk polisiye hikaye: Edgar Allan Poe / Morgue Sokağı Cinayetleri
Binanın dış kapısı açık olduğundan ziyaretçimiz zili çalmadan içeri girmiş ve merdivenden birkaç adım çıkmıştı. Ama şimdi sanki kararsızlığa düşmüş gibiydi. Hemen ardından indiğini duyduk. Dupin hızla kapıya yönelmişti ki, adımların tekrar yukarıya yöneldiğini işittik. İkinci defa geri dönmedi, kararlılıkla yukarı ilerledi ve dairemizin kapısını çaldı. "Girin," dedi Dupin, neşeli ve içten bir sesle.
Edgar Allan Poe, ABD'li şair, kısa hikâyeci, editör ve edebiyat eleştirmenidir. Amerika'nın ilk kısa hikâye yazarlarından olan Poe, modern anlamda korku, gerilim ve polisiye türlerinin de öncüsüdür. Sıklıkla ilk polisiye hikâye olarak anılan Morgue Sokağı Cinayetleri'nin kahramanı Dupin, Arthur Conan Doyle'un Sherlock Holmes'ü ve Agatha Christie'nin Hercule Poirot'su gibi polisiye kahramanı için model olmuştur.
Dünya edebiyatındaki ilk modern roman : Cervantes / Don Kişot
Don Kişot'u bilirsiniz, hani şu ince-uzun, sakallı, şövalye romanları okuya okuya sonunda şövalye olmaya özenen roman karakteri. Dulcinea del Toboso'ya aşıktır, kendi gibi zayıf, çelimsiz Rocinante adlı bir atı vardır. Seyisi-yardımcısı-dostu Sanço Panza ile atışır sık sık. İşte yeldeğirmenlerine savaş açan bu aşık, yaşlı şövalye, Miguel de Cervantes Saavedra'nın yazdığı bu romanın başkahramanıdır.
Edebiyatta roman türünün başlangıcı sayılan ve birinci bölümü 1605 yılında yayımlanan İspanyol edebiyatının bu başyapıtı, yayımlandığı günden beri pek çok dile çevrildi, defalarca basıldı.
"Okur" olacak kişinin mutlaka okuyacağı kitaplar arasında yer alır Don Kişot. Bir başka deyişle Don Kişot'u okumamış kişi "okur-yazar" sayılmaz.
