Edat nedir? Edat çeşitleri ve özellikleri nelerdir? Edat ile bağlaç arasındaki fark nedir?

📌Değin, dek, doğru, kadar, karşı, yan gibi yer veya yön bildiren edatlardır.

Örnekler:

➡Ayvalık'ta denize karşı bir villa almış kendisine.

➡Eve doğru ıslık çalarak yürürken eski bir arkadaşıma rastladım.

➡Otomobilimiz bozulunca şehre kadar yürüdük.

Fiilimsi nedir, özellikleri nelerdir?

📌Beri, önce, evvel, sonra gibi zaman bildiren edatlardır.

Örnekler:

➡Babam yurt dışından döndükten sonra taşınacağız.

➡Gitmeden evvel bahçe düzenlemesini tamamlamalıyız.

➡Ne zamandan beri bu işle meşgulsünüz?

📌Edat olarak kullanılan bazı kelimeler cümlede başka görevlerde de kullanılabilirler. Zarf, sıfat, ,isim görevi bunlara örnektir:

Örnekler:

➡Biraz beri gel. (zarf)

➡Bugün derse başka bir öğretmen geldi. (sıfat)

➡Yolun karşısına geçerken çok dikkatli olmalısın. (isim)

📌Cümledeki diğer kelimelerle birlikte sıfat veya zarf öbeği oluşturabilirler:

Dağ gibi adam bu hastalığı atlatamadı. (sıfat öbeği)

Sen de herkes kadar çaba göstermelisin. (zarf öbeği)

📌Başka kelimelerle birlikte özne veya yüklem görevinde de kullanılabilirler:

Dünkü provada repliğimi unuttuğumda utançtan ölecek gibiydim. (isim, yüklem)

Onun gibisi zor bulunur. (isim, özne)

Genellikle bağlaçlar ile karıştırılabilen edatlar; bağlaçların aksine, cümledeki unsurları birbirine bağlamaz, onlarla anlam ilişkisi kurarlar.

1. Edat tek basına anlamı olmayan kelimeler. Yani kadar, ile gibi. Bağlaç ise cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.

2. Edatlar cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur fakat bağlaçlar cümleden çıkarıldığında bozulmaz

3. Bağlaçlar; zaten var olan anlam ilgilerine dayanarak bağ kurar. Edatlar ise; yeni bir anlam ilgisi kurarlar.

4. Edatlar cümlenin bir öğesi olurken, bağlaçlar bir öğe özelliği göstermez.

İle, yalnız, ancak gibi kelimeler hem edat hem bağlaç görevinde kullanılabilir. Cümle içindeki anlamı bu nedenle önemlidir. Ayrıca şu pratik yolla bu kelimelerin edat mı, bağlaç mı olduğunu anlayabiliriz:

İle yerine ve getirilebiliyorsa; ile bağlaçtır

📌Defter ile kalemi çantaya koydum / Arkadaşları ile konuşmuyordu (Birincisinde ve gelebildiği için bağlaç; ikincisinde ve kullanılamadığı için edattır)

Yalnız, ancak kelimeleri yerine ama bağlacı getirilebiliyorsa, bu kelimeler bağlaçtır. Sadece kelimesi getirilebilirse bu kelimeler edat olur.

📌Almak isterim ancak param kalmadı (bağlaç)

📌Bu işi ancak sen yapabilirsin. (edat)

5. Edatlar cümleden atılamaz, cümle anlamsızlaşır. Bağlaçlar cümleden çıkartılınca cümlenin anlamı daralsa da cümle anlamsızlaşmaz:

Senin gibisini görmedim / Senin görmedim (Cümle anlamsızlaştı. Bu nedenle gibi edattır)

Koştum ama yetişemedim / Koştum yetişemedim (Cümle anlamını pek kaybetmedi Bu nedenle ama bağlaçtır)