Edebiyat dünyasına dair en merak edilen sorular
Edebiyat hayatın gizli yüzüdür, hayattan kopuk bir alan değildir. Okul sıralarımızdan beri türlü sebeplerle edebiyatla haşır neşir oluruz. Aşina olduğumuz pek çok edebi konuya farklı açılardan bakabilmek için edebiyat dünyasına dair en çok merak edilen soruları derledik.
📌 Servet-i Fünun daha çok Batı edebiyatını takip eden sanatçıların kurduğu bir edebiyattır. Bu edebiyatı kuran topluluk daha çok divan edebiyatının kalıplaşmış kurallarına karşı yenilik peşinde olmuş ve eski-yeni çatışması içinde "yeni" safında yer almıştır. Ancak kullandıkları dil, eleştirdikleri divan edebiyatının dilinden bile ağırdır. Çelişki gibi görünen bu durumun sebepleri nelerdir?
📌 Kenan Akyüz, Modern Türk Edebiyatı'nın Ana Çizgileri isimli çalışmasında bu durumu Servet-i Fünuncuların Osmanlıcayı güçlü bir dil olarak görmelerine bağlar.
📌 Mehmet Kaplan ise Tevfik Fikret, Devir- Şahsiyet- Eser isimli çalışmasında ağır dil mevzusunu Halid Ziya'nın Goncourt Kardeşlerden öğrendiği sanatkarane üsluba bağlar. Kaplan'a göre Halid Ziya'nın eserlerinde kullandığı bu üslup, bütün Servet-i Fünuncuları arkasından sürüklemiştir.
📌 Cenab Şahabettin'in Baudlaire, Mallarme, Valery gibi sembolistlerin yolunu takip etmesi ve onlar gibi sözlüklerde bulunmayan ya da kendi uydurduğu sözcükleri kullanması da dilin ağırlaşmasının sebeplerinden biriydi. Ayrıca Servet-i Fünun sanatçılarının geniş halk kitlelerine değil, yüksek zümreye hitap ettiklerini düşünmeleri ve halkın anlayacağı bir dille yazmaya kendilerini mecbur hissetmemeleri de bir başka sebepti.
📌Ahmet Mithat Efendi'nin Müşahedat adlı romanı iddia edilen üst kurmaca tekniğiyle edebiyatımızda değişik değerlendirmelere konu olmuştur.
📌 Günümüzde postmodern romanlarda kullanım şekliyle üstkurmaca, temelde yazarın çeşitli tekniklerle romanın kurgusal olduğunu ifşa etmesidir. Bunun için roman yazarı, bazen kendisinin bir roman yazarı olduğunu ifade eder, bazen de "okuyucularım" kelimesini kullanarak okuyucuya seslenir, bazen "okumakta olduğunuz roman" kelimeleriyle eserin kurgusallığına vurgu yapar.
📌Müşahedat adlı romanın üstkurmaca özelliği gösteren kurgusuyla ilgili çıkarımların temelinde, Ahmet Mithat'ın bir roman karakteri olarak romanın içinde yer alması ve romanın yazılma sürecini yine romanın içinde anlatması yatmaktadır. Bu sebeple pek çok yazar Ahmet Mithat'ın romanında postmodern unsurların bulunduğunu yazar. Ancak Ahmet Mithat'ın bu teknikleri kullanmasındaki niyeti anlattıklarını daha inandırıcı hale getirmek olduğu için, bu romandaki üstkurmaca teknikleri romanı postmodern yapmaya yetmez. Müşahedat'taki üstkurmaca uygulaması postmodern romanlardaki "kurmacanın altını çizmek" niyetiyle değil daha gerçekçi bir anlatımı yakalamak arzusuyla oluşturulmuştur.
📌 Nesl-i Ati üyelerinin Şahabettin Süleyman'ın öncülüğünde Safahat-ı Şiir ve Fikir dergisi etrafında oluşturduğu edebi harekettir. Şahabettin, derginin 1. sayısında "Nayiler: Yeni Bir Gençlik Karşısında" başlıklı yazısı ile takdim ettiği gençler için, Fecr-i Ati topluluğuna mensup olmasaydım yeni gençliğe katılma hususunda tereddüt etmezdim, cümlelerini kurar.
📌 Halit Fahri Ozansoy, Selahattin Enes, Hakkı Tahsin, Hıfzı Tevfik, Yakup Salih, Enis Behiç Koryürek, Orhan Seyfi Orhon aralarında bulunduğu topluluktan bazı isimler Cumhuriyet döneminde önemli eserlere imza atmışlardır.
