Edebiyatta bir çığır: Bilinç akışı

Yayınlanma Tarihi: Ağustos 02, 2023 Güncelleme Tarihi: Mart 10, 2024 10:42

Psikoloji bilimindeki psikanaliz yönteminden edebiyata bir anlatım tekniği olarak geçen bilinç akışı, roman ve hikayelerde okur ile kahramanı birbirine bir adım daha yaklaştırarak aralarındaki samimiyeti arttırmıştır. Artık okur, kahramanın aklından geçenleri, hırslarını ve arzularını bilmekte; onun ne şekilde hareket edebileceğini kestirmektedir.

4/13

◾ Bilinç akışı tekniğinde karakterin zihni doğrudan yansıtılır ve bu şekilde anlatıcı ortadan kaldırılır. İç konuşma ile bilinç akışı tekniği sık sık karıştırılır ve bazen birbiri yerine de kullanılır.

İç konuşma ile bilinç akışı ayrımı

◾ İç konuşma, bilinç akışına göre dil bilgisi bakımından daha düzgün cümlelerle yapılan sessiz bir konuşmadır ve düşünceler birbiriyle anlamsal olarak bağlıdır.

◾ İç monologtan farklı olarak bilinç akışında çağrışımlar ön plana çıkar. Bireyin zihni çağrışımlar sebebiyle dikkati bir yerden (konu, olay, zaman, mekân veya kişiler gibi) başka bir yere yönelir.

5/13

◾ Özellikle de çağrışımların çokluğu, kahramanın düşünme sırasında konudan konuya atlaması, anlatımdaki bozukluk, konular arasındaki mantıksallığın ve neden-sonuç ilişkisinin kurulmamış olmasıyla gösterilir. Anlatımdaki çağrışımlar metindeki zamanın akışında bozulmalara sebebiyet verir. Bu durum okur için anlaşılma zorluğu oluşturur.

◾ İç monolog bilinç akışı gibi yazı dilinden uzak lakin konuşma diline yakın bir niteliktedir. Bundan dolayı bilinç akışına göre daha anlaşılırdır. Bireyin zihnindekiler olduğu gibi metne yansıtıldığında bilinç akışı ile iç monolog iç içe girebilir ve bazen ikisi arasındaki ayırım da güçleşebilir.

Meşhur yazarların hiç bilinmeyen yönleri

6/13

◾ Bilinç akışı, anlatıcı bir teknik olarak gelişmiştir. Bu tekniğe uygun yazılan eserlerde dikkat çeken nokta karakterlerin sürekli bir düşünme süreci içinde olmalarıdır.

◾ Olay, duygu ve düşünceler kahramanın bakış açısıyla anlatılır. Anlatıcının karşısında kimse yoktur. Zaman sıçramaları, hayaller, rüyalar ve çağrışımlar ile metin ilerler.

7/13