Fiilde çatı nedir, özellikleri nelerdir? Fiilde çatı örnekleri… Fiilde çatı konu anlatımı…
Fiilde çatı, dil bilgisinde öğrencilerin en zorlandığı konular arasında yer alır. Fiilde çatı iki ana başlık altında incelenir. Özne yüklem ilişkisine göre fiiller etken fiil ve edilgen fiil dönüşlü fiil ve işteş fiil olarak 4 alt başlığa ayrılır. Nesne yüklem ilişkisine göre fiiller geçişli fiil, geçişsiz fiil, oldurgan fiil ettirgen fiil olarak 4 alt başlıkta incelenir. Peki fiilde çatı nedir? Fiilde çatı örnekleri nelerdir? İşte tüm ayrıntılarıyla fiilde çatı konu anlatımı...
Önceki Resimler için Tıklayınız
UYARI: Dilimizde bazı kelimeler cümle içinde kazandıkları anlamları ile hem geçişli hem de geçişsiz şekilde kullanılabilmektedir. Siz de tereddüte düştüğünüz fiili hem geçişli hem geçişsiz olacak şekilde cümle içinde kullanmaya çalışabilirsiniz.
Örnekler:
🖋Bütün gün çarşıda boş boş gezmiş. (Geçişsiz)
🖋Sınıfça ilçemizdeki müzeyi gezdik. (Geçişli)
Oldurgan fiil
📌Geçişsiz fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-" ekleriyle geçişli hale getirilmesiyle oluşturulan fiillere oldurgan fiil denir.
📌Fiilin ilk hali "ne, neyi, kimi?" sorularına cevap vermezken, ikinci hali, yani "-r-, -t-, -tır-" eklerini almış hali, bu sorulara cevap vermektedir.
Örnekler:
🖋Bardakları elinden düşürdü.
cümlesinde "düşmek" sözcüğü geçişsizdir. Bu fiil "-ür" eki ile geçişli hâle getirilmiştir. Fiil geçişsizken geçişli hale geldiği için oldurgan fiildir.
🖋Çocuk hepimizi güldürdü.
cümlesindeki "gülmek" eylemi geçişsizdir. Bu eylem "-dür" eki ile geçişli hâle getirilmiştir. Sonuçta bu fiil oldurgan fiildir.
Ettirgen fiil
📌Geçişli fiillerin "-r-, -ar-, -er-, -t-, -tır-" ekleriyle geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşturulan fiillere ettirgen fiil denir.
📌Bu fiillerin bazılarında özne işi başkasına yaptırır.
Örnekler
🖋Kitabı öğrencilere okuttu.
cümlesinde "okumak" geçişli, bu eylemden türetilen "okutmak" da geçişlidir.
🖋Bal mumundan heykelini yaptırmış.
🖋Olayların aslını çevresindekilere sordurttu.
🖋Yeni şirketin tanıtımı için broşür bastırdı.
🖋Misafirlerin tümünü hava alanından aldırdı.
