Gerçekle hayal arasında sürükleyen kitaplar

Gabriel Garcia Marquez'in Yüzyıllık Yalnızlık eserindeki olaylar Kolombiya'da hayali bir kasabada Macando ve Buendia ailesinin hikâyesiydi ve bu kitap anında modern bir klasik haline geldi. Bu eser Cervantes ve Shakespeare'in eserleriyle kıyaslanır oldu. Gabriel Garcia Marquez kitabı yazışını şmlye anlatır:

"Yüzyıllık Yalnızlık'ı yazmaya başladığımda, çocukluğumda beni etkilemiş olan her şeyi edebiyat aracılığıyla aktarabileceğim bir yol bulmak istiyordum. Çok kasvetli kocaman bir evde, toprak yiyen bir kız kardeş, geleceği sezen bir büyükanne ve mutlulukla çılgınlık arasında ayrım gözetmeyen, adları bir örnek bir yığın hısım akraba arasında geçen çocukluk günlerimi sanatsal bir dille ardımda bırakmaktı amacım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı iki yıldan daha kısa bir sürede yazdım, ama yazı makinemin başına oturmadan önce bu kitap hakkında düşünmek on beş, on altı yılımı aldı. Büyükannem, en acımasız şeyleri, kılını bile kıpırdatmadan, sanki yalnızca gördüğü olağan şeylermiş gibi anlatırdı bana. Anlattığı öyküleri bu kadar değerli kılan şeyin, onun duygusuz tavrı ve imgelerindeki zenginlik olduğunu kavradım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı büyükannemin işte bu yöntemini kullanarak yazdım. Bu romanı dikkat ve keyifle okuyan, hiç şaşırmayan sıradan insanlar tanıdım. Şaşırmadılar, çünkü ben onlara hayatlarında yeni olan bir şey anlatmamıştım, kitabımda gerçekliğe dayanmayan tek cümle bulamazsınız."

"…cesaretten başka hiçbir kalkana, serbazlıktan başka hiçbir silaha ihtiyaç duyamayan bir cengâverdi."

"Yeniçeriler kapıyı zorlarken" düşler üstüne düşüncelere dalan Uzun İhsan Efendi, kapı kırıldığında klasik ama hep yeni kalabilen sonuca ulaşmak üzeredir: "Dünya bir düştür. Evet, dünya... Ah! Evet, dünya bir masaldır." Geçmiş üzerine, dünya hali üzerine, düşler ve "puslu kıtalar" üzerine bir roman. Türk edebiyatında denenmemiş birçok metodu deneyen yazarın bu kitabı pek çok dile çevirip yayınlandı. Kara mizahın ustalıkla işleyen yazar her satırında insanlara ders veriyor.

Modern romanın Joyce, Proust, Musil ve Kafka'yla açılan yolunu Beckett bir adım daha uzağa roman üçlemesiyle taşıdı. Molloy, okura Godot'nun neden gelemediğini sezdiren bir başyapıt. Malone Ölüyor aslı ikinci kitabında ise odasında ölmeyi bekleyen yaşlı bir adam ve zihnin gözeneklerinde gezineduran kaygan bir monolog. Beckett'ten roman ile dramanın arakesitinde duran, ya da duramayan, baş döndürücü bir deney. Beckett, zembereğinden boşanan dilin, bir daha asla kapanmayacak, asla susmayacak bir ağzın ve olanları durgun bakışlarla seyre duran bir çift gözün seslenmelerine, sessizleşmelerine indirgedi, karakter denilen asırlık illeti.

Öznel dünyaya nesnel bir bakış açısıyla yazılan bu üçlemede karakterlerin yaşayışlarının ve işlenen durumların birbirleriyle bağlantılı olduğu görülür. Ancak tüm olayların tek bir insanın kurmacası olduğu açığa çıkıyor. Joyce tarzı anlatım kullanan yazarın eseri ağır bir dili var.

Oğuz Atay 172 yılında yazdığı bu eseri yazıldığı dönemde büyük tartışma konusu oldu. Eser, bilinç-akışı tekniğiyle döneme damgasını vurarak Türk edebiyatında yeni bir çağı başlattı. Pek çok eleştirmen, Tutunamayanlar'ı Türk dilinde yazılmış en iyi eser olarak değerlendirir.

Kısmen de olsa otobiyografik olarak adlandırılabilecek bu roman, on derece üst düzey diliyle çevirisi en zor romanlar arasında yer alır. Bu yüzden sadece birkaç dile çevrilebildi. Tutunamayanlar konusu itibariyle intihar eden arkadaşının geçmişini araştıran Turgut Özben'in, söz konusu arkadaşı Selim Işık'ın modern hayata neden "Tutunamadığı"nı öğrenme çabasını anlatmaktadır. Romanda Turgut'un karşılaştığı her kişi Selim Işık'ı tanıyan kişilerdir ve her biri Turgut'a Selim'in farklı yönlerini aktarır.

Bir ev düşünün. Evin sabit bir krokisi, formu yok. İçi, dışından büyük bir ev burası ve her oda, her köşe sanki tuğla yerine 'yapraklarla' örülü; sürekli hareket halinde, geride bıraktığınız her oda kayboluyor. Yapraklar Evi kitabı hikâye içinde hikâye tekniğiyle yazıldı. Hangi karakter gerçek, hangisi 'hayali ürün' tam olarak anlaşılması mümkün değil. Tek bir gerçeği olmayan, kurmacası bol bir yapıya sahip. Kitapta gerçek okurun takdirine bırakılıyor. Fakat yazar her seferinde akılları daha da karıştıracak, okurun kafasında kurduğu kurguyu bozarak yeni bir olay oluşturmayı da elden bırakmıyor.

Kitabın önce internette parça parça yayımlanıp daha sonra 2000 yılında ilk kez basıldı. Yazı formlarını alt üst eden yazarın kitabında bazı sayfalarda sadece tek hece bazı sayfalarda ise tek sayfa genişliğinde bir dipnot bulunuyor. Los Angeles - New York arası bir Skype buluşmasında, Los Angeles'ın alışılmadık soğuğundan şikâyet ederek ve kat kat giyinmesinden ötürü özür dileyerek başlıyor sohbetimize Danielewski.

Danielewski'nin romanı yakın dönemin kült klasiklerinden biri olarak kabul ediliyor.