Arama
İkinci Yeni'nin şiirimize getirdiği yenilikler
Yeni bir şiirsel söylemin doğmasına öncülük eden İkinci Yeni hareketi, yakın dönem edebiyatımızın en modernist atılımıydı. Doğduğu andan itibaren birtakım tartışmalara konu olan bu hareket, şiirimizde yaptığı radikal yeniliklerle çok ses getirdi. Peki, başta Sezai Karakoç olmak üzere İkinci Yeni şairlerinin edebiyatımızda yaptığı yenilikler neydi?
İkinci Yeniciler yazım kurallarını bozdular. Bazen büyük yazılması gereken harfleri küçük; küçük yazılması gereken harfleri büyük yazdılar.
"Sarı, o Çokgüzel, giriyor kentime" İlhan Berk
"Ne güzel gözlerin vardı Kara at!" Turgut Uyar
Fütürizm akımı da şiirden noktalama işaretlerini tamamen atmak istemiştir. Noktalama işaretlerinin düşüncenin akışını bozduğu ve şairi kısıtladığı düşünülmüştür. Fütürizmin edebiyatımızdaki öncü ismi Nazım Hikmet'tir.
İkinci Yenicilerde görülen en önemli dil farklılığı sözcük değişimleridir. Şairler, çeşitli çağrışımlar uyandırmak için sözcüklerin yapısını bozar, yeni sözcükler türetirler. Örneğin Cemal Süreya'nın 'Gözleri göz değil gözistan' dizesinde 'göz' ile 'istan' eki birleştirilerek yeni bir kelime türetilir.
Süreya'nın şiir kitabı 'Üvercinka' ise güvercin kelimesini bize çağrıştırmaktadır. Turgut Uyar'ın ise 'yergökyüzüne, İstanbulistan, Vizansiya' gibi ilginç sapmalar yaptığını görmekteyiz.
İkinci Yeni şairleri yenilik adına çoğu kez ters çevirmeye başvurdular. Tamlamaların yerlerini değiştirmek, tek bir sözcüğün harflerinin yerini değiştirmek şeklinde dizelerde kendisini gösterdi.
"Ölüm bana günde iki kere göz kaş eder" Sezai Karakoç
"Bir yanda Sirkeci'nin tiren dolu kadınları." Cemal Süreya
Bu şiirde önceki şiirden farklı olarak söz diziminin bozulduğu, böylece sözcüklerin birbiriyle dil bilgisel ve anlamsal olarak koparıldığı gözlemlenir.
"Bu horozlar neyi ürperiyor çocukları mı?" Sezai Karakoç
"Sabahla Ne Güzel Durdunuz Aşkıma" İlhan Berk
"Sesini dönmeyeyim bütün yalnızlığım" İlhan Berk
"Hiçbir şeylerim hep tamam olsa" Turgut Uyar
Yepyeni bağdaştırmalar/imge zenginliği: Bağdaştırma en az iki sözcüğün bir anlamsal bütünlük kuracak biçimde birbirine eklenmesidir. İkinci Yeni şairleri yeni bir anlamsal yapı kurmak için bu bağdaştırmalara başvurmuştur.
Alışılmış kalıpların dışına çıkınca imge alanı da genişlemiştir. İkinci Yeni'nin dilden sonraki en büyük yeniliği "imge" konusunda olmuştur. Çağrışımlar aracılığıyla yeni bir kurmaya çalışan şairler, bilinç dışına bir hayli önem verdiler.
"Şurda senin gözlerinde bakımsız mavi, güzel laflı İstanbullar" Cemal Süreya
"Bakıyorum Amerikan bir gök sıkılıyorum kalkıyorum" İlhan Berk
"Senin ağustos çeşmeleri yüzüne özlemle eğiliyorum." Turgut Uyar
"Bir çelik mavisi damar tam da çenemin üstünde" Edip Cansever
Kaynaklar: İkinci Yeni Poetikası- Alattin Karaca
Edebiyat Yazıları 2 - Sezai Karakoç