Arama
İslami fikriyatın öncü dergileri
Türk fikir ve edebiyat hayatı 20'nci yüzyılın başından itibaren dergilerle şekillenmeye, dergiler üzerinde ilerlemeye başladı. O vakitlerde mecmua anlayışından ziyade haftalık yahut on beş günlük gazete anlayışı vardı fakat o gazeteler bugünün gazete anlayışından ziyade dergi fikrine daha yakındı. Bugün Türkiye'de söz sahibi olmuş ne kadar fikir adamı, şair ve yazar varsa hepsinin yolu buralardan geçti. İşte sizler için İslami fikriyatın öncü dergilerini sizler için derledik.
1908 - Beyanül Hak
23 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla beraber kurulan dergilerden biri. Cemiyeti-i İlmiye-i İslamiye'nin yayın organı olarak hayatına başladı. İçeriğinde ilmi ve siyasi olaylara yer verdi. Yazarları genelde din ulemasından ve talebelerinden oluşuyordu. Yayın hayatına başladığı sırada İttihad ve Terakki'ye bağlı bir politika izlerken sonradan fikir ayrılıkları sebebiyle yolları ayrıldı. Kadrosunda Elmalılı Hamdi, Ömer Nasuhi, İbnül Emin Mahmud Kemal, Tahirü'l Mevlevi gibi önemli ilim adamları yer aldı.
1908 - Sırat-i Müstakim / Sebilürreşad
Yayın hayatına Mehmed Akif önderliğinde Sırat-i Müstakim adıyla başlayan dergi, 183'üncü sayıdan sonra adını Sebilürreşad olarak değiştirdi. 1908-1925 yılları arasında toplamda 641 sayı yayımlandı. Sebilürreşad'ın başında Eşref Edib yer aldı. Derginin bir diğer önemi ise Âkif'in Safahat'ta yer alan şiirlerinin burada neşredilmiş olması. İstiklal Harbi sırasında oldukça yoğun çalışan dergi, harbin kazanılmasında etkin rol oynadı. Ne hazindir ki 1925 yılında Takrir-i Sükûn yasasıyla birlikte kapatılan yayınlardan biri oldu.
1910 - Hikmet
"İttihad hayattır, tefrika memattır" sloganıyla 21 Nisan 1910- 25 Ekim 1912 yılları arasında, haftalık ve günlük olarak çıkan Filibeli Ahmed Hilmi'nin kurduğu dergi/gazete. Hikmet'in mücadelesi; herhangi bir parti yahut şahsa bağlanmaktan ziyade olayları fikri esasıyla incelemekti. Bu bağlamda ne II. Abdülhamid'in ne de İttihad ve Terakki'nin yanında saf tuttu. Türklük ve İslamlık fikrini savundu. Filibeli yayın politikasını; "Hikmet her şeyden önce hakka mensuptur. Milletin menfaati, vatan ve din, her şeyin üstündedir. Tenkitlerimiz hiçbir zaman şahsi amaçlarımız doğrultusunda olmamıştır" şeklinde açıklardı.
1914 - İslam Mecmuası
Kazanlı Halim Sabit yönetiminde 12 Şubat 1914-30 Ekim 1918 tarihleri arasında on beş günlük olarak çıkan dergi Türk-İslam düşüncesini savunurdu. Toplamda 63 sayı çıkmıştır. Kadrosunda; Ziya Gökalp, Şemseddin Günaltay, Musa Carullah, Köprülüzade Mehmed Fuad, Aka Gündüz, Ömer Seyfeddin gibi devrin çok önemli fikir adamları ve sanatçılarını barındırır. İslam düşüncesi konusunda Cemaleddin Efgani çizgisine yakındır.
1939 - Hareket
Nurettin Topçu önderliğinde 1939 yılında tek parti iktidarı döneminde yayımlanmaya başlandı. Devrinin tek muhalif dergisiydi fakat siyasi partilerle doğrudan yahut dolaylı bir ilişki içine hiç girmedi. Dergi ismini, Maurice Blondel'in geliştirdiği "hareket felsefesi"nden almıştı. Hareket, doğrudan doğruya bir İslami tebliğ dergisi değildi. Dergi insanın ahlak, sorumluluk, vicdan, irade, hukuk ve iman gibi mevzularını felsefi bir temelde ele alıyordu. Anadolu milliyetçiliği temeli üzerine kurulan Hareket'in milliyetçiliği, ırki bir zeminden ziyade kültürel ve dini bir birlikteliği merkeze koyuyordu. Kadrosunda; Mehmet Kaplan, Remzi Oğuz Arık, Ahmet Kabaklı, Hilmi Ziya Ülken, Ali Nihad Tarlan, Tarık Buğra, Hüsrev Hatemi ve Mustafa Kutlu gibi isimler yer aldı. 1982 yılına kadar yayın hayatını sürdürdü.