Mehmet Akif'in misafir olduğu kitaplar
Bir edebiyatçının eserlerine gösterilen imtina ve hürmet, dönemini aşıp da geleceğe ayna tutuyorsa o artık bulunduğu halkın sembolü demektir. Mehmet Akif, de Asım'ın Nesli'ne kendisini kabul ettiren büyük bir isimdi. Bu sebepledir ki Mehmet Akif eserler kaleme almakla kalmamış, başka eserlerin kahramanı da olmuştur. Bununla birlikte adına yazılan biyografiler, anılar Mehmet Akif'in büyüklüğünü gözler önüne serer. Mehmet Akif'in misafir olduğu romanları ve adına yazılmış başvuru niteliğindeki eserleri sizler için derledik.
Hakkında çok şey söylenmiş, yazılmış biri olarak Akif, millî vicdanda silinmez izler bırakmış, sevilen, sayılan büyük bir idealist; inanmış, samimi bir mümin, hatta Millî Mücadele'nin 'gaza' terbiyesinden geçmiş gerçek bir kahraman, nihayet hayatın ona biçtiği vadide çektiği çilelerle nefsini 'muhasebe' fırsatı yakalamış derviş misal bir fânidir. Sonra o dostluğun, yalnızlığın, imkânsızlığın, sürgünün, hastalığın, tevazuun, dürüstlüğün ne ve ne anlama geldiği sorulduğunda akla gelen isimdir.
Dahası, onun göz ve ruh adesesinden, 1873 yılından 1936 yılına kadar uzanan süreçte, pek az insana nasip olan 63 yıllık bir tarih ve hayat tanıklığı var; en nihayet, talihin bir nesle reva gördüğü Osmanlı Devleti'nin çöküşüyle yeni devletin hayli sancılı ve bir o kadar dramatik inşa sürecini görme, gözleme var. Onsuz düşünemeyeceğimiz başlı başına bir hikâye faslı oluşturan "İstiklâl Marşı" vakasıyla yine bu süreçte, şekillenmekte olan yeni devletin meclisinde gündeme gelen ve Akif'in de içinde yer aldığı 'muhalefet' olayı var.
Mithat Cemal Kuntay ve Mehmet Akif'in dostluğu 1903 senesinde İbnülemin Mahmut Kemal'in yazı odasında başlar ve Mehmet Akif'in ölümüne kadar devam eder. Arkadaşlıklarının ilk günlerinden itibaren Mithat Cemal, Mehmet Akif'in mütevazı, mahcup ama aynı zamanda sıkı dost olduğunu anlar. İkilinin dostluğu, bazen görüşme ve birlikte çalışma, bazen birbirinden uzaklaşma; bazen de kavgalı ve küs şekilde devam eder. Fakat Mithat Cemal hayatı boyunca Mehmet Akif'in büyük adam olduğunu ve bu dostluğun demirden leblebiye benzediğini dile getirecektir.
Kuntay, Mehmet Akif'le olan dostluğunu ve hatıralarını Mehmet Akif ve İstiklal Şairi Mehmet Akif isimli iki biyografik çalışmada anlatır. Kuntay'ın kaleme aldığı Üç İstanbul isimli romanının en etkili karakterlerinden biri olan şair Mehmed Raif, Mehmet Akif'in esere kurgulanmış hali olarak karşımıza çıkar.
Üç İstanbul, Abdülhamid döneminden I. Dünya Savaşı'na kadarki zamanı siyasal ve sosyal gelişmeler içinde ele alan; yolsuzluk, rüşvet gibi birçok ahlâk zayıflıklarını öne çıkaran bir roman olarak görünür. Abdülhamid dönemi, İttihat ve Terakki dönemi ve İttihat Terakki sonrası gibi Osmanlı'nın en zor yıllarını anlatan romancının, kendi birikim ve tecrübelerinden yola çıktığı açıktır.
Roman, yoksul ve kimsesiz bir delikanlı olan Adnan'ın hukuk eğitimi aldığı bilgisiyle başlar; Adnan'ın sınıf atlamak, zevk içinde ve bol imkânlarla yaşamak hırsıyla devam eder ve Adnan'ın tükenişi ile sona erer.
Romanda, vezirden paşaya, bürokrattan şaire, hocalardan gazetecilere kadar pek çok kişinin bulunması, romanın bütün bir İstanbul mekânını yansıttığı anlamına gelmez. Romandaki kişiler, şu veya bu şekilde, bütün siyasal, kültürel değişmelerin yaşandığı, yozlaşma ve soysuzlaşmanın yeşerdiği elit mekânlarıyla ilintilidirler. Bu mekânlar da Abdülhamid döneminde Hidayet'in, Meşrutiyet döneminde Adnan'ın ve Mütareke döneminde Naşit'in konaklarıdır.
Romandaki hemen bütün kişiler, bir yozlaşma içinde, mevki, makam, para ve ün temin eden bu konaklara doğru akar. Bu, kahreden çarkın dışında kalan birkaç kişi vardır: Şair Raif, Dağıstanlı Hoca ve Süheyla.
Mithat Cemal'in ve diğer birçok yazarın Mehmet Akif biyografileri okunduğunda Üç İstanbul 'da şair Raif olarak (Sadece bir kere Mehmed Raif denilmektedir.) kurgulan kişinin kaynağının tarihsel bir varlık olan Mehmet Akif Ersoy olduğu kolaylıkla anlaşılır. Hatta kurgusal bir kişi olan şair Raif ile ilgili söylenen sözlerin, kişiliği ile ilgili yapılan belirlemelerin neredeyse birebir Mithat Cemal'in Mehmet Akif biyografisinde söylenenlerle aynı olduğu rahatlıkla tespit edilebilir.
Mithat Cemal'in Raif adını seçmesinin tarihsel bir kaynağı da vardır. Mehmet Akif'in babası Tahir Efendi, oğlu doğduğunda göbek adını Ragif koymuştur. Bu isimdeki harfler ebcet hesabıyla Akif'in doğum tarihini (1290) gösterir. Fakat çocukluktan itibaren Ragif denilmemiş, Akif denilmiştir.
