Nabi Divanı’nda mimari değerlendirmeler
Hikemi üslubuyla divan edebiyatının en önemli isimlerinden olan Nabi, beyitlerinde manayı esas alan bir tavır sergiler. Kainatı, fikir süzgecinden geçirip ilahi bir marifete dönüştürme gayretindeki şair, divan edebiyatında olduğu kadar evrenin temaşasında da mahir bir kimsedir. Onun hikmetle yoğurduğu dünya ile imtizaç ettirdiği mana, mimari unsurlar olarak satırlarına yansır.
🔹 Şiir yazmak; yaşamanın, var olmanın, düşünmenin, hissetmenin, temaşanın sonucunda ortaya çıkabilen bir eylemdir. Aruz ölçüsü ile eser vermek ise bunun çok daha ötesinde edebi bir birikimi, doğuştan bahşedilmiş bir kabiliyeti gerektirir.
🔹 Divan edebiyatının neredeyse en önemli isimlerinden sayılabilecek olan şair Nabi, bahsedilen bu kabiliyetleri haiziyeti dolayısıyla bu denli güzide eserler verebilmiştir.
🔹 Nabi'nin şiir antolojisi oldukça geniş yelpazeye sahip olmakla beraber içerisinde çok fazla sayıda doğal ve mimari unsura atıf barındırır.
🔹 Şairin edebi dilindeki bu çeşitlilik, fikri muhayyilesinin derin ve düzenli olduğunun bir delilidir.
Mimari eserlerin dayanıklılığını ve aydınlığını sağlayan tonozlar
🔹 Nabi'nin en önemli eserlerinden Divan, mevsimlerin değişiminden, bina - zemin oturmasına, su dolabı, değirmenden, kümbetlere ve kapı halkalarına kadar pek çok doğal ve mimari unsuru barındırır.
🔹 Hayatı iyi gözlemleyen ve bir derviş kadar tasavvuf ehli olan Nabi, bu unsurları anlatımını pekiştirmek ve daha anlaşılır kılmak canibinden sık sık zikreder.
🔹 Usta şair, kimi zaman hayatın tahavvülatını mevsimlerin tebeddülüne benzetir, kimi zaman şahsiyetin olgunlaşmasını yapının inşasından belirli bir süre sonra araziye oturtmasına benzetir.
Tebeddül: değişme, dönüşme, başkalaşma.
🔹 Esasında şairin bu tasvirleri, dönemindeki mimari çevreyi ve tabii atmosferi barındıran da bir nitelemedir.
Devrân akıtdı cevr ile seyl-âb-ı çeşmümi
Bu köhne hânenüñ sebeb oldı harabına
🔹 Yapıların temeli su aldıkça bozulur, harap olmaya yüz tutar. Nabi de bu bilgi ışığında beyitinde, bedenini bir binaya benzeterek zamanla akan gözyaşının eskimiş beden binasını harap ettiğini söyler.
