Nabi'den oruca dair öğütler
Divan edebiyatının önemli şairlerinden Nabi, ahlak konulu bir nasihatname kaleme aldı. Hayriye isimli bu eserle oğlunu hayata hazırlamanın yanında, mutluluğu yakalayabilmesi ve sıkıntılardan uzak kalabilmesi için ona birtakım öğütler vermeyi amaçladı. Eser, yazıldığı tarihten itibaren çok sevildi. Nabi, Hayriye ile oğlunun şahsında çağın bütün gençlerini hedef aldı. Eserde çeşitli konulara ait bölümler yer alırdı. Bu konulardan biri Ramazan orucu ve ilmin önemi hakkındaydı. İşte mütefekkir şair Nabi'nin, ilim ve Ramazan orucuna dair öğütleri...
Bî-maraz tâ ola cismünde tüvân
Eyleme fevt-i sıyâm-ı ramazân
Hastalıksız, cisminde güç kuvvet olduğu sürece Ramazan orucunu fevt etme, kaçırma.
*Bî-maraz: Hastalıksız
Tüvitn: Güç, kuvvet, tâkat
Fevt: Bir şeyi bir daha ele geçmeyecek şekilde kaybetme, elden kaçırma
Sıyâm: Oruç
Savmdur kullarına lutf-ı Hudâ
Savma bi'z-zât ider Allâh cezâ
Oruç, kullarına Allah'ın lütfudur; oruca bizzat Allah mükâfat verir.
Çocuk eğitimine dair ilk eserlerden biri
Savm: Oruç
Bi'z-zât: Bizzat
Savmdur kâbil-i ketm ü ihfâ
Dahle fursat bulamaz savma riyâ
Oruç, gizlemeye, saklamaya elverişli olduğu için riya, içine girmeye fırsat bulamaz.
Osmanlı klasik şiirinin kurucu şairleri
Kâbil: Bu çeşit, bu cins
Ketm: Saklama, gizli tutma, göstermeme
İhfâ: Gizleme, saklama
Dahl: Bir işe karışmış olma, müdahale
Sırr-ı pâk-i samediyettdür savm
İttisâf-ı melekiyyetdür savm
Oruç hiçbir şeye muhtaç olmayan yüce Allah'ın samediyetinin temiz bir sırrıdır. Oruç meleklik vasıflarıyla sıfatlanmaktır.
* Bu beyitte şair, orucun sırlarını, insanı ulaştırdığı yüce makamı işaret ediyor. Yemeden, içmeden, diğer dünyevi hazlardan uzaklaşmak insanı melek seviyesine çıkarır.
Osmanlı'yı anlamak için bilmeniz gereken 33 terim
İttisâf: Bir sıfatla sıfatlanma, bir şey kendisinde hal ve sıfat olarak bulunur olma, muttasıf olma
Samediyet: Yücelik, ululuk, Allah'ın samed vasfına sahip olması durumu