Nef'i kimdir? Nef'i hakkında kısa bilgiler...
Osmanlı padişahlarının saltanatına şahitlik eden Nef'i, devlet erkanının takdirini kazanan ve edebiyatımızın hiciv ustalarının başında gelen bir isimdir. Klasik Türk şiirinde özgün bir üslup oluşturmayı başaran ve sözü güzel söylemede ustalaşan Nef'i, söylemek istediğini mazmunlar arkasına saklamak yerine, açıkça söylemeyi tercih etti. Ölüm yıl dönümü vesilesiyle şair Nef'i'nin hayatına dair bilgileri derledik.
Klasik Türk edebiyatının en önemli şairlerinden olan Nef'i, Osmanlı'da dört padişahın saltanatına tanıklık etti. Devlet erkânının takdirini kazandı. 1572'li yıllarında Erzurum Pasinler'de dünyaya geldi. İlköğrenimini Hasankale civarında yaptı, en büyük şansı Erzurum'a gelen Gelibolulu Ali ile tanışması oldu.
Asıl ismi Ömer olan Nef'i, ilk olarak kendine 'Darri' mahlasını seçer. Gelibolulu Ali ise bu mahlasın 'işe yaramaz' manasına geldiği için beğenmez; bu nedenle 'faydalı' anlamına gelen 'Nef'i' mahlasına karar verirler. Nitekim Nef'i, *"Tuti-i mu'cize-guyem ne desem laf değil, Çarh ile söyleşemem ayinesi saf değil" beytiyle tanınır ve Türk edebiyatında hiciv ustalarının başında gelir.
*"Ben mucizeli söz söyleyen bir papağanım, sözlerim boş değil, felek ile söyleşemem zira onun aynası saf değildir."
Nef'i, şair olan babasından etkilenerek genç yaşta şiirle ilgilenip iyi derecede Farsça öğrendi. Henüz medresedeyken Sadi, Hafız ve Cami gibi eski İran şairlerini okudu ve ilk şiirlerini Erzurum'da öğrenimini sürdürdüğü sırada kaleme aldı. Şair, Farsça divanlar yazarak dönemin şairleri arasında yerini aldı ve Türk edebiyatının en usta "övgü" ve "yergi" şairi olarak anılmaya başlandı.
Nef'i'nin çok hareketli ve canlı bir hayatı vardı. Sözünü ve gözünü budaktan sakınmayan bir şairdi. Dolayısıyla klasik Türk edebiyatında daha çok hicivleriyle, kasideleriyle öne çıktı. Nef'i, hicivlerindeki sultanlardan tutun da babasını dahi eleştiren ağır dilini gazellerinde son derece *nahif, estetik ve lirik şekilde kullandı. Bu durum, hiciv yazan şairin yeri geldiğinde fahriyeler ve methiyeler de kaleme aldığına işaret etti.
* Nahif: Cılız, çelimsiz, zayıf.
Kaynaklarda ismi "Ömer Bey" ve "Nefi Ömer Efendi" olarak geçen şairin babası, Kırım Hanı'na nedimlik yapan Mehmet Bey'dir. Sihamı Kaza adlı hiciv mecmuasında şair, kendi babasını hicveder. Nef'i'nin hicivlerindeki alt metinlere bakıldığında çocukluğunda yaşadığı olayların etkisini görmek mümkündür. Örneğin babasını eleştirmesindeki neden; Mehmet Bey'in Kırım'a giderek Han'a hizmeti dolayısıyla rahat yaşam sürdüğü ancak ardında Nef'i ve ailesini yoksul ve korumasız bıraktığı içindir. Kendileri Anadolu'da fakirlik içinde yaşarken, babasının gidişi büyük bir travma yaşatır, Nef'i'ye…
