Arama
Nobel’in görmezden geldiği 10 yazar
Tolstoy, Joyce, Proust, Borges… Bugünden geriye baktığımızda Nobel Edebiyat Ödülü almış birçok ismin adı bile anılmazken, kaleme aldıklarıyla yazın dünyasını yönlendiren birçok yazar ise görmezden gelindi. Gelinen son noktada Nobel'in itibarını koruması için bir şeyler yapması gerektiğini düşünenlerin sayısı her geçen gün artmaya devam ederken, Nobel'in görmezden geldiği 10 yazarı derledik.
Immanuel Nobel, Alfred Nobel'in babası. Kırım Savaşı zamanında Ruslar için mayınlar ve gerekli silahlar üreten bir mühendis. Oğlu Alfred Nobel de babasını örnek alarak patlayıcı maddeler ile ilgilenmeye başladı ve meşhur oldu. Patlayıcı maddeler hakkında 355 patenti bulunan Alfred Nobel'in insanlığa bıraktı en büyük hasar, 1867'de icat ettiği dinamit… Alfred Nobel'in dinamit buluşunu bu kadar önemli kılan ise bu patlayıcıları kontrol edebilmesiydi.
Alfred Nobel kısa sürede 100 kadar fabrikanın ve çok büyük bir servetin sahibi oldu. Ne yazık ki ismi bu başarılar yerine ölüm, patlama ve savaş ile hatırlanacaktır. Onun buluşu insanlığın aynı anda çok daha fazla insanın öldürülmesine sebep olacaktı.
Kısaca, Alfred Nobel ardından dinamitin icadını ve Nobel Ödülleri'ni bıraktı. 10 Aralık 1896 yılında hayatını kaybeden Alfred Nobel vasiyetinde "tıp, fizik, kimya, edebiyat ve barış" alanında insanlığa büyük hizmet sağlamış kişilere Nobel Vakfı aracılığıyla ödüller verilmesini istedi. "Bana kalsa tüm silahları cehenneme yollardım, silahların ait olduğu yer orasıdır." diyen bir kişinin bütün insanlığın yaşamını tehdit edecek bir patlayıcıyı yapmış olması da ironiktir. Bu ödüllerin verildiği alanlardan biri insanların savaşı engellemeye itmesini amaçlasa da amacını karşılayamıyor.
10 Aralık 1901'den beri ödül dağıtan İsveç Akademisi, Leo Tolstoy, James Joyce, Virginia Woolf, Mark Twain, Joseph Conrad, Anton Chekhov, Marcel Proust, Henry James, Henrik Ibsen, Emile Zola, Robert Frost, W.H. Auden, F. Scott Fitzgerald, Jorge Luis Borges ve Vladimir Nabokov'u atladığı için eleştirildi. Tüm bunların yanında değişen dünya düzeniyle beraber Nobel artık bir meta olarak yeni isimleri ortaya çıkartıp elini zayıflatıyor. Artık kaliteli edebiyata ulaşmak, keşfetmek zor. Bundan yüz yıl sonra ödülü kabul etmemek, kabul etmekten daha akıllıca bir hareket olarak görülebilir.
Nobel Edebiyat ödülü her yıl olduğu gibi Ekim ayında açıklandı. Bununla birlikte birçok tartışama da beraberinde geldi. Nedeni ise 2019 yılı ödülünün Avusturyalı yazar Peter Handke'ye verilmesi... Handke'nin zamanında yaptığı ve savaş suçlarını savunan açıklamaları ödül nedeniyle tekrar gündem oluşturdu. Genel kanaat ödül komitesinin muhalif yazarlara daha çok önem verdiği yönünde. Gelinen son noktada Nobel'in itibarını koruması için bir şeyler yapması gerektiğini düşünenlerin sayısı her geçen gün artmaya devam ediyor. Nobel Komitesi Üyesi Gun-Britt Sundström, Nobel Edebiyat Ödülü'nün, Srebrenitsa'da yaşanan soykırımı inkar eden ve Sırp savaş suçlularını savunan Handke'ye verilmesine tepki olarak üyelikten istifa etti. Nobel Edebiyat Ödülü'nün Handke'ye verilmesine daha önce de Bosna Hersek ve Kosova'dan tepkiler gelmişti.
İşte Nobel'in görmezden geldiği 10 yazar…
Tolstoy'un ismi defalarca aday olarak geçmesine karşın, ilk Nobel Edebiyat Ödülü'nü alamadı. Ödül, muhtemelen bugün adı çok bilinmeyen Fransız şair Sully Prudhomme'a verildi. Akademi'nin Tolstoy, Çehov, Gorki gibi Rus edebiyatçıları sistematik olarak görmezden geldiği iddia edilmişti. Tolstoy ise konuyla ilgili "Nobel bana verilmediği için çok mutluyum. O parayı nasıl kullanacağım konusundaki problemden mahrum bırakıldım. Eminim bu para sadece uğursuzluk getirecekti." cümlesini kurdu.