Arama
Ortak değerimiz: Yol
Türkçe, dünyanın en eski ve köklü dillerinden biridir. Geniş bozkırlara yayılan Türkler, kilometrelerce uzaklıkta da olsa aralarındaki bağları, öz Türkçe sayesinde koruyabilmişlerdir. Bu bağı, Bozkırın Tezenesi olarak nam salmış, Anadolu ozanı Neşet Ertaş, "kalpten kalbe bir yol vardır görülmez" mısrasıyla da özetler. İşte o "yol"un Türk lehçelerindeki karşılıkları...
KARAÇAY - MALKAR TÜRKÇESİ (KUZEYBATI)
Yol - Col
◾ Türkçe, dünya üzerinde en çok konuşulan ve lehçeleri olan dillerden biridir. Kuzeyde, güneyde, doğuda ve batıda her yerde konuşulur. Ve pek çok ortak sözcüğü vardır. Bunlardan biri üç harflik "yol" kelimesidir.
◾ Örneğin kuzeybatı Türk lehçeleri grubunun temsilcilerinden biri olan Karaçay - Malkar Türkçesinde bu sözcük ufak bir değişime uğrar ve "col" hali ile Karaçay - Malkar lehçesinde bulunur.
➡ Col bla söznü kıyın cok.
(Yol ile sözün kenarı yoktur.)
➡ Cuvukdu deb kıyın colnu barma, uzakdı deb igi coldan kalma.
(Yakın diye zor yolu gitme, uzak diye iyi yoldan kalma.)
AZERBAYCAN TÜRKÇESİ (GÜNEYBATI)
Yol - Yol
◾ Türkiye Türkçesine olan yakınlığı ile bilinen ve Oğuz grubunun bir temsilcisi olan Azerbaycan Türkçesi, diğer lehçelerde olduğu gibi pek çok ortak Türkçe kelimeyi bünyesinde barındırır.
◾ "Yol" sözcüğü ise lehçeler arasında yaygın ortak bir kelime olarak gösterilebilir. Bu kelime Türkiye Türkçesindeki gibi aynıdır.
➡ Gedirem yolum ile,
Oynurdum gülüm ile.
Yarı yoldan eyledim,
Lal olmuş dilim ile.
➡ Giderim yolum ile,
Oynuyordum gülüm ile,
Yarı yoldan döndüm,
Lal olmuş dilim ile.
BAŞKURT TÜRKÇESİ (KUZEYBATI)
Yol - Yul
◾ Rusya'nın içinde varlıklarını sürdürme mücadelesi veren Türk topluluklarından biri Başkurtlardır. İç işlerinde özerk olsalar da dış işlerinde Rusya'ya bağlıdırlar.
◾ Kilometrelerce uzaklıktaki Başkurtların konuştuğu Türkçede ortak değerlerimizi içeren kelimeler bulunur. Bunlardan biri "yol" sözcüğü bu lehçede "yul" haliyle karşımıza çıkar.
➡ Her köz hayın bıl könderze
Yulım karay urmanga,
Yeygor töske inep, urman
Yalkınlanıp torganda.
➡ Bütün gözler hep bu günlerde
Yolum bakar ormana,
Gökkuşağı renklendirip, orman
Parlayıp durduğunda.
Ortak değerlerimiz "vatan"
GAGAVUZ TÜRKÇESİ (GÜNEYBATI)
Yol - Yol
◾ Türkiye'nin Kuzeybatısında yer alan Türk topluluklarından biri olan Gagavuzlar, zaman içinde Türk olduklarını unutup farklı din, farklı gelenek ve göreneklere sahip olmuşlardır.
◾ Fakat konuşulan dil, yine öz Türkçedir ve bunun en bariz örneği sözlüklerdeki ortak kelimelerdir. Onlardan biri "yul" sözcüğü yani "yol"dur.
➡ Onmadık kütük üzâ çıker, yolda harabayı devirer.
(Ummadık taş baş yarar.)
➡ Yol yürümeknen borç yödemeknen biter.
Yol yürümek ile borç ödemek ile biter.
KARAKALPAK TÜRKÇESİ (KUZEYBATI)
Yol - Jol
◾ Kuzeybatı grubuna ait olan lehçelerden biri Karakalpak Türkçesi, diğer Türk lehçelerinde olduğu gibi bünyesinde pek çok ortak sözcüğü barındır.
◾ Örnek olarak "yol" yani "jol" sözcüğünü gösterebiliriz.
➡ Jolıñ tüsip barğanda,
Konak ası soyalmas,
Aldıña bas koyalmas.
Hette özi biyşara,
Kampayıp karnı toyalmas.
➡ Yolun düşüp gidince,
Konuk aşı kesemez,
Önüne baş koyamaz.
Hatta kendi bîçare,
Şişip de karnı doymaz.