Arama
Şehir hayatı divan şiirinde nasıl yer aldı?
Edebi eserler de diğer sanat eserlerinde olduğu gibi şehir hayatına dair izler taşır. Bu izlerin en canlı biçimde görüldüğü alanlardan biri de divan şiiridir. Şehirdeki kültür ve medeniyet ile yoğrulan divan edebiyatçılarının kaleminde "şehir" kavramı ve hayatı nasıl yer almıştır? Sosyal hayata dair hangi ipuçlarıyla divan şairinin beyitlerindeki şehir bize nasıl göz kırpar? İşte örnek beyitler üzerinden divan şairinin şehri...
Divan şiiri, kültürel, dini, tarihi, coğrafi, mitolojik unsurlar bakımından çok şaşırtıcı bir zenginliğe sahiptir. Arap, Fars ve Türk toplumlarının kültürel birikim kaynaklarından beslenen divan şiirinin dili de bu üç kurucu medeniyetin ortaklıkla oluşturduğu büyük bir lafız ve mana okyanusu gibidir.
Eski edebiyat gerçekten eski midir?
Divan şiiri konularına bakıldığında çeşitlilik ve renklilik göze çarpar. Toplum hayatını ilgilendiren her şeye divan şiiri metinleri arasında tesadüf etmek mümkündür. En ince detaylara kadar her husus doğrudan doğruya veya dolaylı olarak klasik şiirin meselesi haline gelmiştir.
Her ne kadar binlerce mecazi unsur ve imge içerse de divan şiiri hakikatten hiçbir bağımsız olmamıştır. Bu köklü edebiyat geleneğini yalnızca "mecaz"a indirgemek ona yapılacak en büyük haksızlıktır. Divan şiiri mecazın ağına takılmış ve ondan çıkamayan bir şiir değil aksine mecaz ve hakikat unsurlarının birleşiminden doğan bir terennümdür.
Mecazlarla örülü olması elbette bu şiir geleneğini binlerce yıllık insan ve toplum gerçeği, zaman, mekan, felsefe, savaş, barış, aşk ve nefret gibi insanoğlunun hayat macerasının yansımalarından uzak tutmamıştır. Aksine üç büyük medeniyetin, bilhassa Osmanlı İmparatorluğu'nun altı yüz yıllık dinamik tarihinin canlı görüntülerini aksettiren bir ayna görevini üstlenmiştir.
Bu sebeple şehir kavramına Divan şiirinden bakmak faydalı olacaktır. "Medeniyet; göçebelikten ve kültürsüzlükten kurtulup yerleşik kültüre geçmek; bilgi ve iman toplumu özelliği kazanmak" gibi anlamlara gelen şehir, divan şiirinde çoğu zaman "şehr", "şar", "kent" gibi sözcüklerle karşılanmış hatta kimi zaman "Mısır" ve "Medine" gibi tarih içerisinde kültürel kimlikleriyle ön plana çıkan bazı şehirlerin özel isimleriyle de anılmıştır.
Divan edebiyatı şairlerinin birbirinden farklı meslekleri