Arama
Şiir sözlüğü
Şiir sözün en güzel hali, duyguların estetik olarak dışarı yansımasıdır. Bir hakikat aracı olan şiir, kendi içerisinde bir tekniğe ve literatüre sahiptir. Sizler için şiir içinde önemli anlamları bulunan kavramları bir araya getirerek bir Şiir sözlüğü hazırladık. Şiir nedir? Şair kimdir? Şiirin unsurları nelerdir? Nazım biçimleri, İslam öncesi Türk Edebiyatı, İslami Türk Edebiyatı, Türk Edebiyatı…
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
➡ Müstezat
↪ Artan anlamına gelen müstezat, gazelden türeyen bir nazım biçimidir.
"Ey şûh-ı kerem-pîşe dil-i zâr senindir
Yok minnetin aslâ
V'ey kân-ı güher anda ne kim var senindir
Pinhân ü hüveydâ"
Nedîm
➡ Kıt'a
↪İki beyitten uzun olan bir nazım biçimidir. Gazelden farklı olarak
"Eylesen tûtîye ta'lîm-i edâ-yı kelimât
Nutkı insân olur ammâ özi insân olmaz
Her uzun boylu şecâ'at idebilmez da'vî
Her ağaç kim boy atar serv-i hırâmân olmaz"
Fuzulî
➡ Mesnevi
↪ İkişer anlamına gelen mesnevi, binlerce beyit olabilen bir nazım biçimidir.
"Dinle, bu ney neler hikâyet eder,
ayrılıklardan nasıl şikâyet eder.
Beni kamışlıktan kestiklerinden beri feryâdımdan
erkek ve kadın müteessir olmakta ve inlemektedir."
Mevlana
➡ Kaside
↪ En az on beş beyit uzunluğunda olan kaside, Arap edebiyatı menşeli bir nazım biçimidir.
"Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su
Kim bu denli tutuşan odlare kılmaz çare su
Âb-gûndur günbed-i devvar rengi bilmezem
Ya muhît olmuş gözümden günbed-i devvare su"
Fuzulî
Kaside kendi içerisinde altı bölüme ayrılır;
-Nesib
-Girizgah
-Medhiyye
-Tegazzül
-Fahriyye
-Du'a
➡ Gazel
↪ Genellikle beş ve on beyit arasında yazılan bir nazım biçimi. Gazellerin ana teması ekseriyetle aşk mefhumudur.
"Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı"
Fuzulî
➡ Murabba
↪ Ahmed Paşa'nın kullanmasıyla ünlenen murabba, nazım birimi dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir.
"Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül
Kara sevdâda yiler bî-ser ü bî-pây gönül
Dimedüm mi sana dolaşma ana hay gönül
Vây gönül vây bu gönül vây gönül ey vây gönül"
Ahmed Paşa
➡ Şarkı
↪ Şarkı nazım biçimi bestelenmek için yazılan şiirleri ifade eder. Doğu'ya ait anlamına gelen şarkı, aruz ölçüsünün her kalıbı ile yazılan bir nazım biçimidir.
"Çözülme zülfüne ey dil-rubâ dil bağlayanlardan
Kaçınma âteş-i aşkınla bağrın dağlayanlardan
Düşer mi ictinâb etmek seninçün ağlayanlardan
Sirişk-i çeşmimin bak farkı var mı çağlayanlardan"
Enderunlu Vasıf
➡ Tuyuğ
↪ Kadı Burhaneddin'in telifi olan tuyuğ, Türk edebiyatına has bir nazım biçimidir.
"Dilberün işi itâb u nâz olur
Çeşmi câdû gamzesi gammâz olur
Ey gönül sabr it tahammül kıl ona
Yâra irişmek işi az az olur"
Kadı Burhaneddin
➡ Rubai
↪ Dört mısralı anlamına gelen rubailer tek dörtlüklerdir. Pek çok şeyi tek dörtlükte ifade eden rubailer, çokça kullanılan bir nazım biçimi olmuştur.
"Rakkas bu halet senün oynunda mıdır
Âşıklarınun günâhı boynunda mıdır
Döymen şeb-i vasluna şeb-i rüze gibi
Ey sîm-beden sabâh koynunda mıdır"
Nedim
➡ Terci-i Bend
↪ Dört ila on bentten meydana gelen terci-i bent, Ziya Paşa ile altın çağını yaşamıştır.
"Aceb ey Hızr-ı ma'nâ bî-nevâya himmet olmaz mı
Şefaat yoksa da bir tesliyet-gûn sohbet olmaz mı
Demem hâşâ bu nâ-kama ümîd-i vuslat olmaz mı
Sezâ-vâr-ı hitâb olmak gibi bir ruhsat olmaz mı
Ya ehliyyet mi lâzım bahşiş-i ehliyyet olmaz mı
Esîr-i derd ü firkat lâ-cerem ye's-ülfet olmaz mı
Belâ mevc-âver-i gird-âb-ı hayret nâ-hudâ nâ-bûd
Adem sahillerin tuttu dirigâ bang-i nânmevcûd"
Şeyh Galip
➡ Terkib-i Bend
↪ Bentlerle yazılan terkib-i bend, felsefi ve tasavvuf düşüncesinin işlendiği en az üç bentlik nazım biçimidir.
"Saki getir ol badeyi kim mâye-i candır
Arâm-dih-i akl-ı melâmet-zedegândır
Ol mey ki olur saykal-ı dil ehl-i kemâle
Nâ-puhtelerin aklına bâdî-i ziyandır"
Ziya Paşa