Sıkça karıştırılan kelimeler
Asırlar boyunca geniş bir coğrafyada hüküm süren Türkçe, bu vesile ile bir çok dilden beslenir. Aynı zamanda çokça dili besleyen Türkçe, zaman içerisinde geniş bir alanda konuşulmuştur. Bu vesile ile birbirine yakın kelimeler, kelime öbekleri ve yakın manaya delalet eden terkipler oluşmuştur.
Batın – Bâtın
◾ Batın: Batın kelimesinin kökeni Arapça'dır. İlk anlamı; bir şeyin içi, ortası anlamına gelmektedir. İkinci anlamı ise nesil, soy ve kuşaktır.
Kâh batn-ı hût içinde Yûnus ile söyleşem
Kâh çıkam arş üzre bir cân olam Selmân olam
-Yûnus Emre
◾ Bâtın: Bâtın kelimesinin kökeni Arapça'dır. İkinci harfi a olan bu kelimenin Arapça yazılışında Elif olması bu iki kelime için farklı anlamlar doğurmuştur.
İçte kalmış, gizli olan ve görünmeyen.
Sensin bâtın sensin zâhir
Varlık senin buyruk senin
-Aziz Mahmud Hüdâyî
Uhde – Ukde
◾ Uhde: Arapça kökenli sözcük, bir kimsenin yapmakla görevli olduğu bir iş anlamına gelir.
"Bir sedef'in içindeki okyanusun bütün uğultusu hissedildiği gibi, Türkçe'yi ifâde etmeyi der-uhde eden sanatkârın kalbinde de bütün şiirimiz öyle uğuldamalıdır."
-Yahya Kemal Beyatlı
◾ Ukde: Arapça kökenli kelime, insanın içine dert olan olay, bir düğüm veya yumru anlamlarına gelmektedir.
"Çocuk dilimle, içimde ukde olan meseleler hakkında Allah'la konuşur dururdum."
-Hâlide Edip Adıvar
Dahi – Dâhi
◾ Dahi: Eski Türkçe'de takı kelimesinin günümüze ulaşan hâliyle zarf- fiil olarak kalıplaşan dahi sözcüğü, üstelik daha, bile anlamlarına gelir.
"Bir muamma olarak doğdum ve bir bilmece olarak öleceğim... Evet, yalnız ben değil, her bir insan dahi tıpkı benim gibi bir muamma olarak doğar ve bir bilmece olarak ölür."
-İsmet Özel
◾ Dâhi: Arapça kökenli olan bu kelime; olağanüstü yeteneğe ve güce sahip, zeki, akıllı kimse anlamına gelmektedir.
"Şüphesiz Orhan gibi dâhiler milyarlarda bir doğardı."
-Ömer Seyfettin
Nüfus – Nüfuz
◾ Nüfus: Arapça kökenli sözcük, belli bir bölgede, ülke veya şehirde yaşayan kişileri ifade etmek için kullanılır.
"Yürüdükçe yoruyoruz seni yol
İnsanlık öldükçe nüfus artıyor"
-İbrahim Tenekeci
◾ Nüfuz: Arapça kökenli sözcük, sözü geçirme, tesir etme gücü anlamına gelmektedir.
"İslâm'a nüfuz etmeden bu âlemde nüfuz edebileceğimiz hiçbir şey yoktur."
-Necip Fazıl Kısakürek
Tezkere – Teskere
◾ Tezkere: Arapça kökenli olan kelime, mektup, pusula ve resmi izin belgesi gibi anlamlara gelmektedir. Günümüzde sıkça kullandığımız bir diğer anlam ise askerlik görevini bitirdiğine dair verilen belgenin adıdır.
"Bu vaziyette en tabii çare, ona küçük bir tezkere yazmaktı."
- Reşat Nuri Güntekin
◾ Teskere: Bu kelime, Farsça kökenli deskere sözcüğünden türemiştir. Hastanelerde hastaları taşımak için kullanılan sedye anlamına gelirken, inşaat yerlerinde taşınması güç, ağır araçları taşımak için kullanılan araç anlamına gelmektedir.
"Birkaç köylü üzeri çulla örtülü bir teskere taşıyarak sahneye girer."
-Hâlit Fahri Ozansoy
