Söz sanatları nedir, özellikleri nelerdir? Söz sanatları türleri… Söz sanatları örnekleri…
Söz sanatları; güzel konuşmak, yazmak, anlamı güçlendirmek ve etkiyi artırmak için kullanılmaktadır. Öğrenciler tarafından sıklıkla başvurulan söz sanatlarına edebi sanatlar adı da verilir. Peki, söz sanatları nedir? Söz sanatları türleri nelerdir, kaça ayrılır? Söz sanatları örnekleri nelerdir? İşte kısaca söz sanatları konu anlatımı….
Türk edebiyatında kullanılan söz sanatları; mecaza dayalı, anlama dayalı ve söze dayalı olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.
Mecaza dayalı yapılan söz sanatları
Sözcük gerçek anlamının dışında kullanılmaktadır. Teşbih, istiare, mecazı mürsel, kinaye ve teşhis en sık kullanılan mecaza dayalı söz sanatlarıdır. Bunların yanı sıra; intak, tariz ve mecaz da bu gruba dahil edilmektedir.
Anlamla ilgili söz sanatları
mecaza dayalı yapılan anlatımın tersi kullanılmaktadır. Bu gruptaki söz sanatlarında sözcükler kendi anlamlarında ve birbirleriyle bağlantılı olarak kullanılmaktadır. Anlama dayalı söz sanatlarına çok sayıda alt başlık açılabilmektedir. Tevriye, tenasüp, hüsni talil, mübalağa, nida ve tecahül arif; bu grupta en yaygın kullanılan söz sanatlarıdır.
Söze dayalı yapılan edebi sanatlarda ise; sözcük yapısı, söyleniş ve yazılış tarzı ön plana çıkarılmaktadır. Cinas ve aliterasyon, söze dayalı yapılan söz sanatları arasında kabul edilmektedir.
📌Bir şeyin özelliklerini, bir olayı veya bir durumu olduğundan daha büyük veya daha küçük göstermeye abartma denir.
Örnekler:
🖋Çantayı taşımaktan kolum koptu.
🖋Bir ah çeksem dağı taşı eritir
Gözüm yaşı değirmeni yürütür
Bu hasretlik beni dahi çürütür
Bana sıla da bir, gurbet il de bir
📌Anlatımı güçlendirmek amacıyla, aralarında ortak nitelik bulunan iki varlık ya da kavramdan, ortak nitelik yönünden güçlü olandan zayıf olana aktarma yapılmasıdır.
Benzetmenin dört öğesi vardır:
1. Benzeyen ( B ): Özellikçe zayıf olan
2. Kendisine Benzetilen ( KB ): Özellikçe güçlü olan
3. Benzetme Yönü ( BY ): Aktarılan özellik
4. Benzetme Edatı ( BE ): gibi, kadar, sanki, güya, misal, andırmak .
Serkan keçi gibi inatçı bir çocuktur.
Benzeyen: Serkan
Benzetilen: Benzetilen
Benzetma edatı: Gibi
Benzetme yönü: İnatçılık
Örnekler:
🖋Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım
Yırtarım dağları, enginlere sığmam taşarım
İstiklâl Marşı'ndan alınan bu dizelerin ilkinde şair kendisini "sel"e benzetmiştir. İkinci dizede ise "dağları yırtarım" sözüyle abartma sanatına başvurmuştur.
