Türk halk biliminin kurucusu: Pertev Naili Boratav
Halk bilimi, milletlerin geleneksel ifade biçimlerini, sözlü ve yazılı edebiyatlarını, müziklerini, efsanelerini, törenlerini ve diğer birçok kültürel unsuru inceleyen disiplindir. Bu alanda yapılan çalışmalar, bir topluluğun inançlarını, değerlerini ve yaşam tarzını anlamak ve köklü geçmişini, kültürel mirasını korumak ve gelecek nesillere aktarmak için önemli bir başvuru kaynağıdır. Türk halk biliminin de bu alanda faaliyet göstermesi, Türk kültürel unsurlarının devamlılığını sağlamak ve gelecekte de bu zengin mirası sürdürmek açısından son derece önemlidir.
PERTEV NAİLİ BORATAV KİMDİR?
"İnsanın memleketi doğduğu yer değil çocukluğunun geçtiği yerdir."
🔸 20. yüzyılın önemli Türk folklor araştırmacılarından biri olan Boratav, Türk halk bilimci ve edebiyat araştırmacısıdır. Türk kültürü ve edebiyatı üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Boratav, Türk halk biliminin en önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir.,
🔸 1907 yılında, o dönemde Osmanlı Devleti'ne ait olan Darıdere (bugünkü Bulgaristan-Zlatograd) sınırları içerisinde doğmuştur. Çocukluğunda annesinin anlattığı masallardan bahseden Boratav'ın, folklor çalışmalarına başlamasında bu dönemin etkili olduğu görülür.
🔸 Babasının kaymakam olması nedeniyle şehir şehir gezerler. Çocukluk yılları Mudurnu'da geçer. İlk çalışmalarına da burada başlamıştır. Bolu-Mudurnu'da Köroğlu Destanı çalışmaları da yapar ve "insanın memleketi doğduğu yer değil çocukluğunun geçtiği yerdir." diyerek çocukluğunu geçtiği bu yere olan sevigisini dile getirir.
🔸 İlkokul bittikten sonra orta öğretimini Kumkapı Fransız Koleji'nde tamamlar. Daha sonra İstanbul Erkek Lisesi'ne devam eder. "Mudurnu halk türküleri"ni derleyerek daha sonra yıllarca sürecek halkiyat çalışmalarına ilk adımını atmış olur.
🔸 1924-1927 yıllarında İstanbul Üniversitesi'nden "Köroğlu Destanı" bitime teziyle mezun olur. Türk coğrafyalarında uzun yıllardır dilden dile anlatılar "Köroğlu Destanı" üzerine ilk kez bilimsel bir araştırma yapılmış olur.
🔸 Darulfünun İstanbul Üniversitesi'nde Mehmed Fuad Köprülü'nün asistanlığını yapan Boratav, 1941'de "Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği" teziyle doçent oldu, 1948'de profesörlüğe yükseldi.
🔸 Türk halk edebiyatı çalışmalarının öncüsü sayılan Pertev Naili Boratav 2000 masal, 40 halk hikâyesi, türküler,çocuk oyunları, tiyatrolar, fıkralar, şarkılar, şiirlerden oluşan zengin bir arşivi vardır.
🔸 Sedat Simavi ve T.C. Kültür Bakanlığı ödülleri almıştır. Bursa'nın Mudurnu ilçesinde Pertev Naili Boratav kültür evi hala varlığını sürdürmektedir.
PERTEV NAİLİ BORATAV'IN ÇALIŞMALARI / ESERLERİ
🔸 Pertev Naili Boratav, çalışmalarında özellikle masallar ve aşıklık geleneği üzerine yoğunlaşmış ve Türk edebiyatının kaynaklarının arasında en önde gelenin halk edebiyatının olduğunu savunmuştur.
◾ Folklor ve Edebiyat I, 1939
◾ Gökoğlu Destanı, 1931
◾Halk Edebiyatı Dersleri, 1943
◾ İzahlı Halk Şiiri antolojisi, 1946
◾ Folklor ve Edebiyat II, 1954
◾Bey Böyrek Hikayesine Ait Metinler, 1939
◾ Az Gittik, Uz Gittik, 1969
◾ Nasreddin Hoca, 1996
◾ Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği,1946
◾ Typen Türkischer Volsmarchen, 1953
◾ Zaman Zaman İçinde, 1958
◾ Le Tekerleme, 1963
◾ 100 Soruda Türk Folkloru, 1973
◾ Pertev Naili Boratav, 100 Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003
TÜRKİYAT ARAŞTIRMA ENSTİTÜLERİ
🔸 Türkiyat Araştırma Enstitüleri, halk bilimi alanında profesyonel ve kuramsal çalışmalar yapan, bir disiplin olarak yaklaşan ve halkiyat unsurlarının araştırılması, üzerine çalışma yapılmasını ve bunların muhafazasını yapan kurumlardır. Türkiye'de 1930'lardan itibaren üniversitelerde kurulmaya başlamıştır. Türkiye'de bulunan enstitüler:
◾ İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
◾ Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
◾ Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
◾ Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
◾ Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları
◾ Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
◾ Çankırı Karatekin Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü
◾ Yunus Emre Enstitüsü
Türkiyat çalışmalarına katkıda bulunan yabancı araştırmacılar
🔸 *Türk halk edebiyatını, dolayısıyla Türk halkiyatını bir ilim konusu olarak ele alan ilk isim Ignacz Kunoş'tur. Rumeli ve Anadolu'nun çeşitli yörelerinden derlediği metinleri 1887'den itibaren sistemli bir şekilde yayımlamaya başlayan Kunoş, 1925 yılında Ankara'da verdiği konferansları da Türk Halk Edebiyatı adıyla kitap haline getirdi (İstanbul 1925).
🔸 Kunoş'tan sonra Gyula Németh, Georg Jacob, Friedrich Wilhelm Radloff, Friedrich Giese, Theodor Menzel, Hellmut Ritter, Otto Spies, Walter Ruben, Wolfram Eberhard, Georges Dumézil, Jean Deny, Edmond Saussey, Bela Bartok, Ulla Johansen, Felik Luschan de aynı çalışma yöntemiyle Türk halkiyatı üzerinde önemli araştırmalarda bulundular.
(bkz.*İslam Ansiklopedisi)
