Arama
Unutulmaya yüz tutmuş az bilinen deyimler
Türkçenin atardamarı haline gelen deyimler, dilimizi anlamak ve özümsemek için en önemli araçlardan biridir. Sözlerimizin ifade gücünü artırmaya ve anlatmak istediklerimizi zenginleştirmeye yarayan bu kelime öbeklerinin her birisinin arkasında, hikmet dolu hikayeler vardır. Günlük hayatta konuşmalarınızın anlaşılabilirliğini artıracak, unutulmaya yüz tutmuş az bilinen deyimleri sizler için derledik.
◼ Eskiden Anadolu'da yeni evlenen çiftlere türlü türlü çeyizler yapılırdı. Bu eşyalar arasında en özeli ise uzun ve tek yastıklardı. Bu yastıklar adeta dile gelir, evli çiftin birlikte yaşlanmasını, hiç ayrılmamasını içeren bir mesaja dönüşürdü.
◼ Anadolu'da şahit olduğumuz bu nahif örneğin ömrü, çağın olumsuz getirileri ile beraber yok olmaya yüz tuttu. Birbirlerine karşı sevgi ve saygısını yitirmeyen başlayan bazı çiftlerin ayrılığı, yastıklarının ikiye bölünmesi ile başladı. Bu sebeple ayrı yastıklar artık 'küstüm yastığı' olarak adlandırıldı.
◼ Küstüm yastıkları, eski renkli hayatın yerini monoton ve bölünmüş bir yaşama bıraktığının bir göstergesi niteliğindeydi.
İskender Pala'nın dilinden deyimlerin hikayeleri
◼ Yaklaşık yüz elli santim uzunluğundaki bu yastıkların iki başı, renkli, parlak, saten kumaştan oluşuyordu. Yastık yüzlerinin kenarlarındaki beyaz el emeği göz nuru dantel işleme, kendini gösterebilsin diye özellikle koyu renk satenin üzerine denk getirilirdi. Satenin rengi genellikle yorgan ile aynı renkte olurdu. Bembeyaz yastık yüzünün üzerinde, zaman zaman gül desenli zaman zaman ise kanaviçe işlemeli motifler yer alırdı. Esasında bu işlemeler birleşen hayatlarının timsaliydi. Ayrıca bir neslin hafızasında yer alacak bir deyimin de örneği oldular. Bir Yastıkta Kocamak...
◼ Sultan Abdülaziz döneminde Marko Paşa adında çok ünlü Rum bir doktor yaşardı. İnsanlar hasta olmasalar bile gelip dertlerini anlatır, ihtiyaç duydukları hususlarda fikirlerini danışırlardı. Kimseye hayır diyemeyen ve sırt çeviremeyen bu hekime yüzlerce kişi gelmeye başladı. Bu durumun çekilmez olmasına karşın acilen bir çözüm bulması gerektiğini düşünen Paşa, sonunda bir çare buldu.
"Ben en iyisi bunları dinliyormuş gibi davranayım ama bir cevap vermeyeyim. Böyle davranırsam belki vazgeçerler" diye düşündü.
◼ İnsanlar derdini anlatmaya geldiğinde anlamış gibi davranır, sonunda ise "Anladım, anladım ama ne?" yanıtını verirdi.
◼ Zamanla istedikleri cevabı alamayan hastalar Paşa'ya gelmeyi bıraktılar.
◼ Marko Paşa'nın bu hikâyesi ise "Derdini Marko Paşaya Anlat" deyimi olarak literatürümüze geçti.
◼ Nasreddin Hoca'nın bir komşusu vardı. Her gün kapısına gelir, ödünç bir eşya veyahut bir araç gerecini isterdi.
Aldığı eşyaları geri getirmekte ihmalkâr davranan bu komşu, Hoca'ya da unutturmayı başarırdı. Böylece aldığı hiçbir eşyayı geri vermez, kendi eşyası gibi kullanırdı.
Yine bir gün bir eşyasını ödünç almaya giden komşu, Nasreddin Hoca'ya; "Hocam, bana ip ver de oduna gideyim" der.