Ayet ve hadislerin ışığında İslam'da ticaret ahlakı
Dinimize göre, bir Müslümanın başkasına muhtaç olmadan hayatını sürdürmesi esastır. Bu maksatla helal ve meşru yoldan kazanç temin etmek, ticaretle ilgilenmek övgüye lâyık bir durumdur. İslam, tüm insanlığa güvenli ve dengeli bir hayatın yol haritasını çizer. Bundan dolayı da alışveriş ve ticaret ahlâkına dair birtakım ilkeler koyar. Gelin, ayet ve hadislerin ışığında İslam'da ticaret ahlakına daha yakından bakalım.
📌 Yüce Allah'ın insanlara yol göstermesi için gönderdiği peygamberlerin her biri, nübüvvet işlerinin yanında dünyevi işlerle meşgul olarak meslek edindiler. Hem başkalarında faydalı meslek öğrettiler hem de onları boyun eğmekten kurtardılar. Örneğin, Hz. Nuh (as) marangoz, Hz. İdris (as) terzi, Hz. Davud (as) ise demirci ve zırh ustasıydı. Yine bu peygamberlerin hemen hepsi hayatlarının belirli dönemlerinde bir süre çobanlık da yapmışlardı.
🔹Son Peygamber Hz. Muhammed'e (sav) ise küçüklüğünde çobanlık yaptı, gençliğinde ticaretle meşgul oldu. Hatta kendisine ticaret ve tabii yaşamındaki dürüstlüğüne istinaden "el-Emin" yani güvenilir kimse dendi.
📌 Mekke, Arap Yarımadası'nın merkezi konumunda olduğu için burada değişik zamanlarda panayırlar kurulur ve canlı bir ticaret hayatı sürdürülürdü. Dolayısıyla bu yörede yaşayan birçok insanın en önemli geçim kaynaklarından biri ticaret idi.
🔹Peygamber Efendimize (sav) risalet görevi verilmeden önce başarılı bir ticaret hayatı sürdürdü, Hz. Hatice'nin mallarını Şam'da, oradan getirdiği malları ise Mekke'de sattı. Allah Resulü (sav), ticarette dürüstlük ve pazarlıkta açıklık hakkında sarf ettiği sözleriyle, Kur'an'ın ışığında alışverişte usulü düzenledi.
📌 Peygamber Efendimizin (sav) insanları ticarete teşvik ederdi. Bu sayede Asr-ı Saadet'te Medineli hanım sahabilerden Kayle, Müleyke, Esma ve Havle (ra) tüccarlıkları ile ünlendi. Munkiz isimli konuşma özürlü bir sahabiye sağlanan ayrıcalıklarla ticaret imkânı sunuldu.
🔹Allah Resulü (sav), teşvik ediciliğine dair bir diğer güzel örnek ise Hz. Abdullah'a (ra) yaptığı duadır. Hz. Cafer'in yetim kalan on yaşlarındaki oğlu Abdullah'ı pazarda satış yaparken görmesi üzerine tezgâhına gidip tebrik ve teşvik etmiş, ellerini açarak bereket duasında bulunmuştur.
📌 Hz. Peygamber (sav), "Rızkın onda dokuzu ticarettedir." (Camlu's- Sagîr) diyerek herkesin ticarî faaliyet içinde bulunabileceğini beyan etti.
🔹Bir Müslümanın başkasına muhtaç olmadan hayatını sürdürmesi dinimize göre esastır. Bu maksatla helal ve meşru yoldan kazanç temin etmek, ticaret hayatının içinde bulunmak övgüye lâyık bir durumdur.
🔹İslam, tüm insanlığa güvenli ve dengeli bir hayatın yol haritasını çizer. Bundan dolayı da alışveriş ve ticaret ahlâkına dair de birtakım ilkeler koyar👇
📌Hz. Peygamber'e (sav) "En faziletli kazanç hangisidir?" diye sorulduğunda O (sav), "Helâl/ makbûl bir alışveriş ve kişinin el emeğiyle kazandığıdır." diyerek cevap vermiştir. (x)(İbn Hanbel, III, 467)
📌Ticaret ahlakın en önemli ilkesi, kazancın helâl olmasıdır. Bir Müslüman dünya için çalışırken ahiretini unutmamalıdır. Bundan dolayı da kazancına haram bulaştırmamaya özen göstermeli, helal olmayan yollardan servet edinmemelidir.
🔹Kul hakkının ve helal-haram hassasiyetinin gözetilmediği her türlü alışveriş dinimizce yasaklanmıştır. Bir Müslüman haksız kazançtan, faizden, karaborsacılıktan, kamu malına el uzatmaktan ve vergi kaçırmaktan uzak durur. Ötekini yok eden, rakibini ortadan kaldırmaya çalışan tekelci ve fırsatçı bir anlayışı asla kabul etmez.
