Esnafın bereket için toplandığı dua kubbesi hakkında 10 bilgi
Arasta ve çarşı esnafının her sabah dükkanını açmadan önce toplandığı yere, dua kubbesi denilirdi. Eskiden İstanbul'da, Kapalı Çarşı ve Mısır Çarşısı'nda esnaf, dükkanlarını açmadan önce dua meydanında toplanarak dua ederdi. Esnafın bereket için toplandığı dua kubbesi hakkında tarihi bilgileri derledik.
Lüleburgaz çarşısı, 1810.
🔸 Osmanlı çarşı esnafı her sabah dükkânlarını açmadan önce dua kubbesi altında toplanıp dua ederlerdi. Sabah namazında camide buluşan esnaf, namazdan sonra çarşının dua kubbesi adı verilen bölümünde toplanırdı.
🔸 Burada kendi aralarından seçilmiş olan ilmine güvenilir bir kişinin (duacı) önderliğinde doğruluk yemini ile helâl ve bereketli kazançlar elde etmek için dua eden esnaf daha sonra dükkânlarını açardı.
🔍 Kubbe mimarisi hakkında bilinmeyenler
Eskiden Kapalı Çarşı'da her sabah, Kuyumcular Kapısı'nın arkasından Bedesten esnafını bir araya toplayan bir, "Buyurun duaya!" nidası gürlerdi.
🔸 Sultanın ve askerin selametine dua, gelmiş geçmiş esnafın ruhlarına rahmet niyaz edilirdi. Kubbenin altında birleşen onlarca 'âmin' sadası, hep birlikte havalanan kuşların kanat sesleri gibi çarşının içine yayılır, bereket dağıtırdı.
🔸 Böylece sabah vakti hem musafahasını yapıp birbirini görmüş olan ve uhuvvetini canlı tutan esnaf dini vecibelerini yerine getirmiş olurlardı.
🔸 16. yüzyılda ortaya çıkan ve arastaların merkezi durumunda olan dua kubbelerinin erken örnekleri hakkında kesin bir bilgi bulunmaz.
🔸 Fakat fütüvvet geleneğinin devam ettiği ve Ahîlik teşkilâtının ticaret hayatına hâkim olduğu daha eski devirlerde de bazı arasta, bedesten, çarşı gibi ticari merkezlerde esnafın sabah dükkânını açmadan önce bir yerde toplanıp dua ettiği bilinir.
Fütüvvet: Başlangıçta tasavvufi bir mahiyet taşırken 13. yüzyıldan itibaren içtimai, iktisadi ve siyasi yapılanmaya dönüşen kurum.
Sabah namazında camide buluşan esnaf, namazdan sonra çarşının dua meydanı veya dua kubbesi adı verilen bölümünde toplanırdı.
🔸 Burada kendi aralarından seçilmiş olan ilmine güvenilir bir kişinin (duacı) önderliğinde doğruluk yemini ile helâl ve bereketli kazançlar elde etmek için dua eden esnaf daha sonra dükkânlarını açardı.
🔸 Artuklu devrine kadar tarihlendirilmesi mümkün olan Mardin'de Revaklı Çarşı'da, güney revak sırasının batısında yer alan ve önündeki çapraz tonozu ile birlikte bütün çarşının yüksekliğini aşan bölümün özel bir dua yeri olduğu düşünülebilir.
🔸 Yine Kütahya'da Büyük Bedesten'in güneydoğu girişinin önünde yer alan kubbeli mekânın da dua kubbelerinin erken bir örneği olduğu kabul edilebilir.
📍 Teker, Cumhuriyet Cd. No:189, 47100 Mardin Merkez/Mardin
