Fiili dua nedir? Fiili dua örnekleri
Allah Teala meydana gelecek hadiseleri belli sebepler dairesine bağlar. Buradan hareketle hem dünya hem de kainat Allah Teala'nın belirlediği sebep ve sonuç ilişkisine göre şekillenir. Başarılı olmak isteyen bir kişinin çalışması filli duaya örnektir. Kişi, Allah'tan istediği şeyin gerçekleşmesi için Allah'ın kendisine öğrettiği sebepleri ve kanunları elinden geldiği kadar yerine getirip tamamlar, sonucunu da Allah'tan bekler. "İnsan için ancak çalışmasının karşılığı vardır." (en-Necm, 53/39) mealindeki ayette insanların çalışmaları ile alacakları sonuç arasındaki ilişkiye dikkat çekilmiştir.
◾ Öte yandan insan, iradesi dışında kalan ve gücünü aşan konularda da Allah'ın yardımını, lütfunu ve ihsanını ister. Allah için her şey mümkündür, O'nun her şeye gücü yeter. Ayet ve hadislerde bunun örnekleri vardır.
◾ Meselâ Zekeriya (a.s.), yüce Allah'tan bir evlat istemiş, eşi çocuk yapacak çağı geçtiği hâlde Allah, ona çocuk yapma imkânı vermiş ve Yahya'yı dünyaya getirmiştir. Kur'ân'da bu husus şöyle ifade edilmektedir:
"Biz onun (Zekeriyya'nın) duasını kabul ile icabet ettik de kendisine Yahya'yı ihsan ettik ve eşini (doğum yapmaya) elverişli hâle getirdik…"
(Enbiya, 21/90)
◾ Ayetin devamında Zekeriya (a.s.) ve eşinin umarak ve korkarak Allah'a dua ettiği bildirilmektedir.
◾ Peygamberimizin bildirdiğine göre yağan yağmur sebebiyle bir mağaraya sığınan, yuvarlanan bir taşın mağaranın ağzını kapatması ile içeride kalan üç mü'min, yaptıkları en güzel amellerini dile getirerek Allah'a dua etmişler, mağaranın ağzındaki taş, dua ile oradan yuvarlanmış ve kurtulmuşlardır.
◾ Dolayısıyla mü'minler, yaptıkları işlerde başarıya ulaşmaları, işlerinin akim kalmaması için iş öncesinde ve sonrasında dua ettikleri gibi aciz oldukları konularda ve beklenmedik âfet ve musibetlere karşı koruması için de Allah'a dua ederler.
◾ Sonuç olarak dua; biri fiil ve hâl ile diğeri söz ve kalp ile yapılmak üzere iki kısma ayrılır. Fiil ve hâl ile yapılan dua, kişinin ulaşmasını arzu ettiği şeyin oluşmasını gerekli kılan sebeplere başvurmasıdır.
◾ Çiftçinin tarlasını sürüp tohumunu ekmesi, bakımını yapıp onu sulaması fiille yapılan bir duadır. Ürünün elde edilmesi için gerekli olan bu sebeplere başvuran çiftçi, "Allah'ım! Üzerime düşen gerekli sebeplere başvurdum. Senden rızık istiyorum" diye dua etmiş demektir.
◾ Lisan ve kalp ile yapılan dua ise, kişinin gücünün yetmediği şeyleri, bela ve musibetlerden korumasını, işlerinde kolaylıklar ihsan etmesini Allah'tan istemesi demektir.
