Güçlü bir ilmi şahsiyet: Kadı Beyzavi
Eserleri uzun yıllar boyunca medreselerde kaynak kitap olarak okutulan Kadı Beyzavi; tefsir, kelam ve fıkıh ilimleriyle yakından ilgilenmiştir. Talebe yetiştirme, eser telif etme ve kadılık yapma arasında yüz yaşına yakın bir müddet hayat süren Kadı Beyzavi, İslam tarihindeki en önemli alimlerden biri olarak öne çıkar. Kadı Beyzavi'nin eserleri ve görüşleri İslam düşüncesinin çeşitlenmesini sağladığı gibi kendisini medeniyet tarihimizin önemli zirvelerinden biri de yapmıştır.
Kadı Beyzavi kimdir?
💠 1189 - 1286 tarihleri arasında günümüzdeki İran coğrafyasında yaşayan ve tam adı Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed el-Beyzâvi olan Kadı Beyzavi İslam tarihindeki önemli alimlerden birisidir.
💠 İran'ın meşhur şehri Şiraz'da kadılkudatlık makamında olduğu için "kadı" olarak anılan Beyzavi, aslen Şiraz'ın "beyza" köyündedir. Nesebi olan "beyzavi" buradan gelmektedir.
Kadılkudatlık nedir?
Başkadılık anlamına gelir. Şehrin kadılarının başında bulunan isimdir.
💠 Döneminde Şiraz'da var olan geniş ilmi çevreden sonuna kadar faydalanan Kadı Beyzavi, katıldığı münazaralardaki tavrı ve üslubu ile hızla büyük bir şöhrete ulaşır. Fazla titiz olduğu için kadılıktan azledilen büyük alim, bundan sonra kendisini tamamen ilim, talebe yetiştirme ve eser telifine adar.
💠 Ömrünün son yıllarında Tebriz'e yerleşen ve burada telif, riyazet ve ibadet ile zaman geçiren Kadı Beyzavi, ilmi noktalarda gösterdiği titizlikle öne çıkan hatta bu özverili çalışmaları ve hassasiyeti için kadılık postundan olan büyük bir karakterdir.
Beyzavi ve ilim şevki
💠 Tefsir, kelam ve fıkıh gibi üç temel vadiye sırtını yaslayan Kadı Beyzavi çalışmalarını bu üç ilim dalına hasretmiştir. Öyle ki yaşadığı dönemde bir soru için kendisine uzak diyarlardan talipler gelmiştir.
💠 Kadılık, hocalık ve nefis tezkiyesi alanlarına yoğunlaşan Beyzavi için eser telif etmek çok önemlidir. O, tüm bu işlerini büyük bir disiplin ile yürütmüştür.
Beyzavi'nin talebe ve hocaları
💠 İcazetini babasından aldıktan sonra pek çok alimin ilmi tedrisatından geçen Kadı Beyzavi'nin tespit edilebilen en meşhur hocaları; Şerefüddîn Zeki el-Yüşcani, Takiyyüddîn ebu‟l Hasen Ali b. Hasen eş-Şîrazi ve Muhammed el-Kühtâî'dir.
💠 Kadılık görevi ve yoğun telif çalışmaları esnasında talebe yetiştirmeyi ihmal etmeyen Beyzavi'nin en meşhur talebeleri; Kemâleddin el-Merâgi, Abdurrahman b. Ahmed el-İsfahâni, Çârberdi ve Zeynüddin el-Henki'dir.
Kadı Beyzavi'nin eserleri
💠 İlim vadisinin genişliğinde durmadan çaba gösteren, istikamet sahibi bir alim olan Kadı Beyzavi, aynı zamanda üretken bir alimdir. Öyle ki kaleme aldığı ondan fazla hacimli eserle çağdaşlarından ayrılır.
💠 Beyzavi'nin eserleri tefsir, kelâm, fıkıh, usûl-i fıkıh ve gramer alanlarına girer. Beyzavi geniş ilim halkasına rağmen kendisini teliften geri bırakmamış örnek bir ilmi şahsiyete sahiptir.
