Hayatı ve fikirleriyle Taşköprizâde Ahmed Efendi
Taşköprizade Ahmet Efendi, Osmanlı altın çağında yaşamış ve eser telif etmiş önemli bir alimdir. Müderrisliğinin yanında biyografi, ilimler tarihi, tıp, mantık, dini ilimler, Arap dili ve edebiyatı gibi birçok alanda çalışmalarda bulunmuş çok yönlü bir şahsiyettir. Tüm bunların yanında hat sanatıyla da ilgilenmiştir. İşte hayatı ve çalışmalarıyla Taşköprizade Ahmet Efendi...
Taşköprizâde Ahmed Efendi kimdir?
🔸 Taşköprizâde Ahmed Efendi, 2 Aralık 1495 yılında Bursa'da doğar. Babası Taşköprizâde adıyla anılan Muslihuddin Mustafa Efendi'dir.
🔸 Çocukluk yıllarını Bursa'da geçirir. Sonrasında babasının müderris olarak görev yaptığı Ankara Akmedrese'ye gider ve burada Kur'an-ı Kerim'i ezberleyerek hafız olur. Babasının Üsküp'e atanmasıyla Bursa'ya döner. Kardeşiyle müderris amcasından dersler alarak eğitimine devam eder.
Taşköprizâde adının kökeni
🔸 Taşköprizâde Ahmet Efendi'nin dedesinin Kastamonu Taşköprü'de doğduğu ve hayatının uzun süresini geçirdiği bilinir. Taşköprizâde Ahmet Efendi'nin babası Taşköprü müderrisinin oğlu olarak bilinir. Taşköprülüzâde adı zamanla Taşköprüzâde olarak değişime uğrar.
🔸 Taşköprizâde Ahmed Efendi, babasının Amasya Hüseyniye Medresesi'ne atanmasıyla öğrenimini Amasya'da devam ettirir. Mahmûd b. Kadızâde-i Rûmî, Muhammed et-Tûnisî, Şeyhzâde Muhyiddin Mehmed Kocevî gibi alimlerden dersler alarak eğitimini tamamlar.
🔸 Taşköprizâde ilk olarak Dimetoka'daki Oruç Paşa Medresesi'nde müderrisliğe başlar ve gittikçe yükselerek sırasıyla Koca Mustafa Paşa, Sahn-ı Semân, Edirne Üç Şerefeli, Edirne Sultan Bayezid gibi medreselerde müderrislik yapar.
🔸 1545 yılına gelindiğinde ise Bursa kadılığına atanır. Bursa'da 2 yıl süren kadılık görevi için "boşa giden yıllarım" ifadesini kullanır. Bunun sebebi kadılığın onu ilmi çalışmalardan alıkoymasıdır.
🔸 Kadılık yapmaya hiçbir zaman sıcak bakmaz. Hayatı boyunca 2 kez kadılık görevinde bulunan Taşköprizâde'nin bu görevleri kabul etme nedeni gördüğü rüyalar ve topluma fayda sağlama düşüncesidir. Eserlerinde, kadılık yaparken Hanefi mezhebi hukukuna göre hükme varacağını belirtmiştir.
🔸 Bursa kadılığından sonra Sahn-ı Seman Medresesi'nde müderrislik yapar ve Kanuni Sultan Süleyman'ın atamasıyla 1551 yılında İstanbul kadısı olur. Fakat yakalandığı bir hastalıktan dolayı görme yetisini kaybedince görevinden ayrılır.
🔸 Taşköprizâde'nin, hayatı boyunca 3 evlilik yaptığı ve bu evliliklerden toplam 9 çocuğu olduğu bilinir.
📌Sahn-ı Seman Medresesi
Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethettikten sonra kurduğu medreselerden en üst derecede eğitim veren yükseköğrenim kurumudur.
🔸 Kelam, tefsir, mantık, tıp, fıkıh, Arap dili ve edebiyatı ve biyografi gibi alanlarda birçok eser yazmıştır. Eserlerini Arapça yazmış, şerh ve haşiye geleneğini devam ettirmiştir.
🔸 Koca Mustafa Paşa, Sahn-ı Semân, Edirne Üç Şerefeli, Edirne Sultan Bayezid gibi önemli medreselerde müderrislik yapar. Mâtürîdiyye mezhebine bağlı kalmıştır.
