İnsanın en büyük dostu: Sahaf
Osmanlı kültür ve medeniyet tarihinin en önemli nişanelerinden olan sahaf mesleği sadece eski kitaplarla ilgilenen bir dal değildi. Milletimizin medeni tecrübesinin en müstesna örneklerinden olan kitaplara ve onların etrafında şekillenen kültürel hazineye odaklanan sahaflar aynı zamanda sözlü tarihin önemli şahitleriydiler.
🔹 Kültür ve ilerlemenin en önemli işçileri olan kitaplar aynı zamanda bir medeniyet tasavvurunun taşıyıcıları ve kurucu metinleridir.
🔹 Medeniyetleri tarihin her döneminde geliştiren ve yukarı yönde hareket kazanmalarını sağlayan yegane itici güç kitap ve etrafında şekillenen kültürdür.
🔹 Sahife kelimesinden türeyen sahaf kavramı yazma ve basma eserler satın alan ve satan kitapçı manasına gelir. Bilhassa matbaa öncesi ve sonrası devirde önemli bir meslek grubu olan sahaflar günümüzde maalesef eski, parlak günlerinden uzak.
🔹 Sahaf; eski kitap kültürünü ve buna mukabil İslam medeniyetinin öne çıkan eserlerini adı gibi bilen, farklı dillerde okuma yapabilen, kendisini farklı alanlara dair yetiştirmiş kişileri ifade eden bir kavramdı.
🔹 VAV TV'de yayınlanan "Kameraman Gözüyle" programında Sahaflar Çarşısı Dernek Başkanı İsmail Sarmusak sahaf kelimesinin ne anlama geldiğini şu cümlelerle ifade etti:
"İsmim Adil Sarmusak. Annemin tarihine göre 27 Aralık 1939'da Trabzon'un Of ilçesinde doğdum. Nüfus kağıdımda 1941 yazıyor ama esas doğumum odur. 80 yıllık ömrümüzde çok dolaştık, gittik ama herhalde son durağımız burası inşallah. İstanbul sahaflar çarşısının 30 yıldır dernek başkanıyım. Yani bu çarşı bana emanet. Günümüzde eski kitap alıp satanlara sahaf diyorlar. Hiç alakası yok. Sahaf , sahifelerin çoğulundan gelen bir kelime. Çünkü eskiden her mesleğin bir piri vardı. Sahafların da bir şeyhi vardı. Şeyh deyince tarikat şeyhi falan değil. O meslekte yetişmiş zirveye çıkmış insan demektir. Yani sahaf deyince ilim adamı bilgili, kitapları okuyan, bilen dili olan kültürü olan insan demektir. Yani kitap satan demek değildir."
🔹 Bu cümlelerle günümüzdeki en önemli yanılgılardan birini gideren Sarmusak, sahaf mesleğinin esasında delalet ettiği manayı aşikar etti. Sarmusak'ın dernek başkanlığı yaptığı Sahaflar Çarşısı, Osmanlı'dan günümüze varlığını devam ettiren önemli kurumlardan biri.
🔹 Şeyh kelimesinin mesleğin pirleri için kullanıldığını ifade eden Adil Sarmusak, sahafın esasında kültürlü, entelektüel ve kitaplar hakkında malumat sahibi kişi olduğunu dile getirdi.
🔹 İsmail Sarmusak sahafların sahip olması gereken kültürel gereklilikleri şu cümlelerle izah etti:
"Adam orada diyor, bilmem sahaf, burada sahaf. Gidiyorsun, bakıyorsun. Birkaç eski kitap var. Arapça bilecek, Farsça bilecek, efendim Osmanlıca'yı gayet iyi bilmesi lazım. Kitapların dilinden anlaması gerekiyor. Türkiye'de sahaflık Bursa'da Osman Gazi zamanında kurulmuştur. Oradan Edirne payitahtla beraber İstanbul'a. İstanbul'da ilk kurulduğu yerler de Fatih, Eyüpsultan ve Ayasofya'dır. Gecenin karanlığında zifiri bir karanlıkta sizin için bir çıra, bir kibrit ne ise insanın cehalet karanlığındaki kitap da öyle bir ışıktır. Bütün kitaplar bir kitabı okumak için okunur. Hangi kitaptır o? Kur'an-ı Kerim. Bütün kitaplar, bütün ilimler toplu halde oradadır."
Programın tamamını izlemek için tıklayın
