İslam mimarisinde ilk minare nerede inşa edilmiştir?
Gündelik hayatın telaşında bize hayatın çok kısa olduğunu haber veren minareler, değişik bölge ve kültürlerde birbirinden farklı biçimlerde genellikle taş, tuğla ve ahşaptan inşa edildi. Gövdeleri yuvarlak veya dört köşe, sade yahut bezemeli olan minareler İslam dünyasının doğusunda ve batısında farklı özellikler kazandı. Peki, İslam'da ilk minare hangi camide inşa edilmişti? Minare yapımında kullanılan tuğla, görevini ne zaman taşa devretmişti? Sizler için minareler hakkında önemli detayları derledik.
"Bu devletin iki manevi temeli vardır: Fatih'in Ayasofya minaresinden okuttuğu ezan ki hala okunuyor! Selim'in Hırka-i Saadet önünde okuttuğu Kur'an ki hala okunuyor!" | Yahya Kemal Beyatlı
Genellikle gövdeleri yuvarlak veya dört köşe, sade yahut bezemeli olan minareler İslâm dünyasının doğusunda ve batısında farklı özellikler kazandı. Kuzey Afrika ve Endülüs'ten Suriye'ye kadar uzanan bölgedeki minareler, birkaç katlı yapılan ve kat araları kornişlerle belirtilip iç mekânları pencerelerle aydınlatılan dört köşe kuleler biçimindedir; doğudakiler ise daha çok yuvarlak ve ince gövdelidir. Zamanla dinî mimarinin en önemli unsurlarından biri haline gelen minare klasik Osmanlı döneminde en olgun seviyesine ulaşmıştır.
Bursa Timurtaş Paşa Camii'nin şadırvan üzerine oturan minaresi
Minare, sözlükte "ışık veya ateş çıkan / görünen yer" anlamındaki Arapça menâreden gelir; bazı bölgelerde aynı anlamda mi'zene de (ezan okunan yer) kullanılır. Minarelerin kökeninin Orta Asya ve İran'daki işaret ve haberleşme (ateş) kulelerine, Suriye'deki gözetleme ve çan kulelerine, Akdeniz ülkelerindeki deniz fenerlerine veya doğudaki Hint zafer âbidelerine dayandığına ilişkin farklı görüşler vardır.
Halep Ulucamii'nin dört köşeli minaresi
Peygamber döneminde Mescid-i Nebevî'nin kıble tarafında Bilâl-i Habeşî'nin ezan okumak için üzerine iple tırmanarak çıktığı "üstüvâne" (silindir) denilen özel bir yer bulunmaktaydı. Minarenin ilk şekli olarak düşünülebilecek bu yerin dışında mescidin çevresindeki bazı yüksek yerler kullanılıyordu.
Amr b. Âs Camii'nin eski ve restorasyon sonrası yenilenmiş
duvarlarını bir arada gösteren sağ cephesi – Kahire / Mısır
Camiye ilk minareyi ekleyen kişi Emevî Halifesi I. Muâviye'nin Mısır valisi Mesleme b. Muhalled'di. Mesleme, Mısır fâtihi Amr b. Âs'ın Fustat'ta yaptırmaya başladığı, fakat bitiremediği Amr b. Âs Camii'ni tamamlatırken binanın köşelerine birer minare koydurmuştu.
Sultan III. Mesud tarafından Gazne'de yaptırılan minare
Ana hatlarıyla bir minare kürsü, pabuç, gövde, şerefe, petek, külâh ve alem bölümlerinden meydana gelir. Kürsü minarenin toprak üstündeki tabanıdır ve camiye bitişik yahut ayrı, kübik, silindirik ve çokgen prizma şeklinde olabilir; kapı genellikle buradan açılır.
