İslam mimarisinde ilk minare nerede inşa edilmiştir?
Gündelik hayatın telaşında bize hayatın çok kısa olduğunu haber veren minareler, değişik bölge ve kültürlerde birbirinden farklı biçimlerde genellikle taş, tuğla ve ahşaptan inşa edildi. Gövdeleri yuvarlak veya dört köşe, sade yahut bezemeli olan minareler İslam dünyasının doğusunda ve batısında farklı özellikler kazandı. Peki, İslam'da ilk minare hangi camide inşa edilmişti? Minare yapımında kullanılan tuğla, görevini ne zaman taşa devretmişti? Sizler için minareler hakkında önemli detayları derledik.
Bursa Timurtaş Paşa Camii'nin şadırvan üzerine oturan minaresi
Minare, sözlükte "ışık veya ateş çıkan / görünen yer" anlamındaki Arapça menâreden gelir; bazı bölgelerde aynı anlamda mi'zene de (ezan okunan yer) kullanılır. Minarelerin kökeninin Orta Asya ve İran'daki işaret ve haberleşme (ateş) kulelerine, Suriye'deki gözetleme ve çan kulelerine, Akdeniz ülkelerindeki deniz fenerlerine veya doğudaki Hint zafer âbidelerine dayandığına ilişkin farklı görüşler vardır.
Halep Ulucamii'nin dört köşeli minaresi
Peygamber döneminde Mescid-i Nebevî'nin kıble tarafında Bilâl-i Habeşî'nin ezan okumak için üzerine iple tırmanarak çıktığı "üstüvâne" (silindir) denilen özel bir yer bulunmaktaydı. Minarenin ilk şekli olarak düşünülebilecek bu yerin dışında mescidin çevresindeki bazı yüksek yerler kullanılıyordu.
Amr b. Âs Camii'nin eski ve restorasyon sonrası yenilenmiş
duvarlarını bir arada gösteren sağ cephesi – Kahire / Mısır
Camiye ilk minareyi ekleyen kişi Emevî Halifesi I. Muâviye'nin Mısır valisi Mesleme b. Muhalled'di. Mesleme, Mısır fâtihi Amr b. Âs'ın Fustat'ta yaptırmaya başladığı, fakat bitiremediği Amr b. Âs Camii'ni tamamlatırken binanın köşelerine birer minare koydurmuştu.
Sultan III. Mesud tarafından Gazne'de yaptırılan minare
Ana hatlarıyla bir minare kürsü, pabuç, gövde, şerefe, petek, külâh ve alem bölümlerinden meydana gelir. Kürsü minarenin toprak üstündeki tabanıdır ve camiye bitişik yahut ayrı, kübik, silindirik ve çokgen prizma şeklinde olabilir; kapı genellikle buradan açılır.
Yivli minare – Antalya
Pabuç kürsüyle gövde, gövde pabuçla şerefe arasındaki bölüm, şerefe ise müezzinin minare etrafında dolaşarak ezan okumak için kullandığı balkondur. Adı "çıkıntılı yer, burç" anlamındaki "şürfe" kelimesinden gelen şerefenin başlıca kısımları üstünde yürünen taban, tabanı taşıyan çıkmalar ve kenarlarındaki korkuluklardır. Şerefeler minare üzerinde birkaç adet olabilmektedir.
Anadolu Selçuklu Hükümdarı I. Alaaddin Keykubat tarafından 1230 yılında inşa ettirilen Yivli Minare Camii, Anadolu Türk mimarisinde benzeri olmayan yivli minaresinin formuyla dikkat çekmektedir. Bunun yanında, altı kubbeli ibadet mekanı ile Anadolu'daki çok kubbeli cami tipinin günümüze ulaşan en eski örneği olduğu kabul edilmektedir.
