Kur'an-ı Kerim'de rüya kavramı
Arapça görme kelimesindan türeyen rüya sözcüğü, uyku sırasında görülen hayallerin yekununu ifade eder. Sözlükte aynı anlamda kullanılan hulm ise rüyada görülen korkunç görüntüleri ifade etmek için kullanılır. Vücudun temel ihtiyaçlarından olan rüya, insan fizyolojisi ve psikolojisi için gerekli bir gerçekliktir. Kur'an-ı Kerim'de de rüya tabiri kullanılmış ve müfessirler bu kavramı incelemişlerdir. Sizler için içerisinde "rüya" kelimesi geçen ayetleri derledik.
"Allah, resulüne gerçeğe uygun rüyasında doğruyu bildirmiştir. Allah izin verirse hiçbir şeyden korkmaksızın, (umrenizi yaptıktan sonra) ya saçlarınızı kazıtarak veya kısmen kestirerek, güven duygusu içinde Mescid-i Harâm'a muhakkak gireceksiniz. Allah sizin bilmediğinizi bilmektedir ve bundan başka hemen gerçekleşecek bir fethi de takdir buyurmuştur."
Fetih Suresi 27. Ayet
Fetih Suresi 27. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Fetih Suresi 27. Ayet Tefsiri
➡ Rivayet tefsirlerinin ve siyer kitaplarının ortaklaşa verdikleri bilgiye göre Hz. Peygamber Hudeybiye'ye gelmeden önce veya burada iken rüyasında Mekke'ye girdiklerini ve burada tıraş olduklarını görmüş, bunu da ashabına anlatmıştı. Rüyayı işitenler hemen bu seferde Mekke'ye gireceklerini ve umre yapıp tıraş olacaklarını zannettiler, rüyayı böyle yorumladılar. Olaylar farklı gelişip barış ve antlaşma yaparak geri dönme kararı verilince münafıklar rüya olayını kullanarak kafaları karıştırmak üzere harekete geçtiler, bazı müminlerin de kafalarında tereddütler oluştu.
"Tamam, rüyanı gerçekleştirmiş oldun." İşte iyileri biz böyle ödüllendiririz.
Sâffât Suresi 105. Ayet
Sâffât Suresi 105. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Sâffât Suresi 105. Ayet Tefsiri
➡ Kaynaklarda verilen ayrıntılı bilgilere göre Hz. İbrâhim, rüyasında aldığı buyruğu yerine getirmeye karar verip gerçekleştirmek üzereyken, bu tutumuyla Allah tarafından tâbi tutulduğu büyük teslimiyet sınavını kazandığı için Allah Teâlâ, Cebrâil aracılığıyla (Zemahşerî, III, 307) görkemli bir koç göndererek oğlunun yerine bunu kurban etmesini istemiş, İbrâhim de öyle yapmıştır. Hz. İbrâhim, daha önce yakılmayı göze alacak derecede tehlikelere göğüs gererek putperestlere karşı mücadele verdiği gibi bu defa da evlâdını kurban etme buyruğuna da tereddütsüz boyun eğmiş; bu büyük özveriye karşı yüce Allah hem onun vaktiyle ateşte yanmasını önlemiş hem de şimdi oğlunu ölümden kurtarmıştır. 105 ve 110. âyetlerde iki defa tekrar edilen, "İşte iyileri biz böyle ödüllendiririz" ifadesi bu lutuflara işaret etmekte; 108-109. âyetlerde de İbrâhim'in sonraki bütün kuşaklar arasında selâm ve saygıyla anılmasının sağlandığı, isminin ebedîleştirildiği bildirilmektedir.
Hani sana, "Rabbin insanları çepeçevre kuşatmıştır" demiştik. Sana gösterdiğimiz o rüyayı ve Kur'an'da lânetlenmiş ağacı, sadece insanları sınamak için meydana getirdik. Biz onları korkutan uyarılarda bulunuruz, fakat bu onların taşkınlıklarını iyice arttırmaktan başka bir şey sağlamaz.
İsrâ Suresi 60. Ayet
İsrâ Suresi 60. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
İsrâ Suresi 60. Ayet Tefsiri
➡ Allah'ın insanları "çepeçevre kuşatması", hiçbir insanın Allah'ın kudreti dışına çıkamayacağı, O neye izin verirse insanların ancak onu başarabilecekleri anlamına gelir (Taberî, XV, 109) ve putperestlerin inkâr, inat ve baskılarına rağmen Hz. Peygamber ve müslümanlar karşısında son tahlilde başarısız olacaklarına işaret eder. Nitekim âyette Allah Teâlâ'nın Hz. Peygamber'e, –putperestlerin zannettiklerinin aksine– kendisinin onlara karşı başarılı olacağını rüya yoluyla bildirdiği ifade edilmektedir. Onun bu rüyayı ne zaman gördüğü, rüyanın içeriği hakkında kayda değer üç farklı açıklama yapılmıştır: Bir açıklamaya göre Resûlullah Mekke'yi fethedeceğini rüyasında görmüş, nitekim hicretin 8. yılında (630) bu rüya gerçekleşmiştir.
Anne babasını makamına çıkardı. Hepsi onun huzurunda yere kapandılar; Yûsuf dedi ki: "Babacığım! İşte daha önce gördüğüm rüyanın mânası buymuş; rabbim onu gerçekleştirdi. Doğrusu rabbim bana lutuflarda bulundu: Beni zindandan çıkardı, sizi çölden (çıkarıp buraya) getirdi, üstelik şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra! Şüphesiz rabbim dilediğine çok lütufkârdır. Kuşkusuz O çok iyi bilendir, hikmet sahibidir."
Yûsuf Suresi 100. Ayet
Yûsuf Suresi 100. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Yûsuf Suresi 100. Ayet Tefsiri
➡ Müfessirler, "huzurda yere kapanma" olayını iki şekilde yorumlamışlardır: a) Hz. Yûsuf'a karşı bir saygı selâmı olmak üzere yere kapanmışlardır. 4. âyet bu anlamı destekler mahiyettedir. b) Hz. Yûsuf'a kavuştukları için Allah'a şükretmek üzere secdeye kapanmışlardır. 4. âyetin meâlinde, "Onları bana Allah'a secde ederlerken gördüm" diye çevirdiğimiz cümle, "Onları benim için secde ederlerken gördüm" şeklinde çevirmek de mümkündür. Bu takdirde âyet ikinci anlamı destekler.
Adamlar, "Bunlar karmakarışık düşlerdir. Biz böyle düşleri yorumlamayı bilmeyiz" dediler.
Yûsuf Suresi 44. Ayet
Yûsuf Suresi 44. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Yûsuf Suresi 44. Ayet Tefsiri
➡ "Karmakarışık düşler" diye çevirdiğimiz edgåsü ahlâm tamlamasındaki edgås kelimesi "yaşı kurusu birbirine karışmış çeşitli bitkilerden meydana gelen ot demetleri" anlamına gelir. Ahlâm ise "uyku halinde görülen, anlamlı olmayan, ilham yoluyla bilgi taşımayan düşler"dir. Dolayısıyla bunların bilgiye ulaşma sonucu veren bir yorumu yoktur. Allah Teâlâ, zindanda çilesini dolduran Hz. Yûsuf'u buradan çıkarmak ve sabrının mükâfatını vermek istedi. Dolayısıyla onun zindandan çıkmasını gerektirecek sebepleri hazırladı.
Onunla birlikte zindana iki genç daha girdi. Onlardan biri, "Ben rüyada şarap yaptığımı gördüm" dedi. Diğeri de, "Ben de başımın üstünde bir ekmek taşıdığımı gördüm. Kuşlar ondan yiyordu. Bunun yorumunu bize bildir. Kuşkusuz biz seni bu işleri iyi bilen biri olarak görüyoruz" dedi.
Yûsuf Suresi 36. Ayet
Yûsuf Suresi 36. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Yûsuf Suresi 36. Ayet Tefsiri
➡ Böylece Yûsuf zindana atıldı. Onunla birlikte biri kralın şarap sunucusu, diğeri fırıncısı olmak üzere iki delikanlı daha zindana girdi. Tefsirlerdeki rivayetlere göre bu iki genç, Mısır'da kralı öldürmek isteyen kimselerin teşvikiyle onun ekmeğine ve şarabına zehir katmışlar, fakat biraz sonra birbirlerini jurnal ederek ekmekçi, şarapta zehir olduğunu; şarapçı da ekmekte zehir olduğunu krala haber vermiş, bunun üzerine her ikisi de hapse atılmışlardı (Şevkânî, III, 30). Bunlardan biri düşünde şarap yapmak için üzüm sıktığını, diğeri ise başının üzerinde ekmek taşıdığını ve kuşun gelip o ekmekten yediğini görmüş, muhtemelen rüyalarını birbirlerine anlatmışlar, fakat yorumunu yapamamışlardı. Bunun üzerine her ikisi de doğruluğuna, ilmine, yorumuna ve şahsiyetine güvendikleri Yûsuf'a gelip ondan rüyalarının yorumunu istediler.
Bir gün Yûsuf, babasına demişti ki: "Babacığım! Ben rüyamda on bir yıldızla güneşi ve ayı gördüm;
onları bana secde ederken gördüm."
Yûsuf Suresi 4. Ayet
Yûsuf Suresi 4. Ayeti dinlemek ve mealini okumak için tıklayın
Yûsuf Suresi 4. Ayet Tefsiri
➡ Yûsuf aleyhisselâmın soy kütüğü şöyledir: Yûsuf, babası Ya'kub, babası İshak, babası İbrâhim aleyhisselâm. Görüldüğü gibi Yûsuf, Hz. İbrâhim'in dördüncü kuşaktan torunudur. Ya'kub ile eşi Rahel'den (İslâmî kaynaklarda Rahîl) dünyaya gelmiştir. Resûlullah buyurmuşlardır ki: "İnsanların en şereflisi, Allah'ın peygamberi Yûsuf'tur; o, Allah'ın peygamberinin oğludur; o da Allah'ın peygamberinin oğludur; o da Allah'ın dostunun (halîl) oğludur" (Buhârî, "Tefsîr", 12/2). Rüya, "görmek" mânasına gelen rü'yet masdarından alınmış bir isim olup, uyku halinde birtakım olay ve şekillerin görülmesi demektir.
