Arama
Matematik ilmine yön veren 10 Müslüman alim
Bin yıl önce Avrupalılar, sayısal alanda ilerleme kaydetmeden önce, İslam uygarlığındaki bilim adamları matematiksel bilgilere ulaşıyor ve matematiğin kapsamını geliştiriyorlardı. İslam alimleri, Isaac Newton, Evangelista Torricelli, Galileo Galilei gibi önemli bilim insanlarına ilham kaynağı oldu. İşte matematik alanına yön veren 10 Müslüman alim…
◾ Trigonometrinin ilk nüveleri, Müslümanların özellikle namaz vakitlerini doğru belirleyebilmek amacıyla gayretli bir şekilde çalıştığı astronomide yatar.
◾ Ancak Müslümanlarda önce Yunanlı astronomlar da Güneş'in, Ay'ın ve o zaman bilinen beş gezegenin hareketlerini anlayabilmek amacıyla, belirli üçgenlerin bilinmeyen kenar ve açılarını diğer kenar ve açılardan yola çıkarak hesaplayabilmektedirler.
◾ Ancak bu tablolara güvenmeyi zorlaştıran iki sakıncalı nokta vardı. Birinci, bilinmeyen uzunlukların ya da dik açılık üçgenin açılarının belirlenmesinde ortaya çıkabilecek tüm varyasyonların çözülebilmesi için tablolarda azımsanamayacak işlemler ve ara hesaplar yapılması gerekiyordu.
◾ Bu, modern tekniklerin karakteristiğini oluşturan ve ilk kez Müslüman matematikçiler tarafından geliştirilerek sistematik bir şekilde düzenlenen altı trigonometrik işlev (sinüs, kosinüs, tanjant ve bunların mütekâmilleri olan sekant, kosekant ve kotanjant) ile tezat haldeydi. Kiriş uzunluğu tablolarındaki diğer sıkıntı ise yay uzunluğunun hesaplanabilmesi için genellikle açıların ikiye çarpılmasının gerekmesiydi.
Ali Kuşçu kimdir?
◾ Alaeddin İbn Muhammed el-Kuşçu olarak bilinen Kuşçuzâde Alâüddîn Ebû el-Kâsım Ali İbn Muhammed, XV. yüzyılın başlarında Maveraünnehir bölgesinde Semerkand'da doğdu.
◾ Ali Kuşçu, İstanbul'da daha önce Farsça hazırladığı Risâle der İlm-i Hisâb adlı çalışmasını genişleterek Arapça bir redaksiyonunu yaptı ve Muhammediye adıyla Fatih'e sundu. Matematik alanındaki bu önemli çalışmasının ardından, Risâle der İlm-i Hey'e adlı çalışmasının da Arapça, genişletilmiş redaksiyonunu hazırladı.
◾ Kuşçu'nun matematik alanında en tanınan eseri Muhammediye'dir ve Osmanlılarda en fazla ilgi gören hesap kitabı olma özelliğini taşır. Kitap iki bölüm (fen) olarak düzenlenmiştir; birinci bölüm aritmetiğe, ikincisi ise arazi ölçümü konusuna ayrılmıştır.
Fatih Sultan Mehmet ilmine hayran kaldı
◾ Uluğ Bey'in 1449'da öldürülmesinden sonra Ali Kuşçu, Timur sarayından ayrılarak, hac maksadıyla Mekke'ye gitti. Uğradığı Tebriz'de Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'dan büyük ilgi gördü ve elçilik göreviyle Fatih Sultan Mehmet Han'a gönderildi.
◾ İlmine hayran olan Fatih Sultan Mehmet'in ısrarı üzerine elçilik görevini tamamladıktan sonra İstanbul'a dönen Kuşçu, yol boyunca büyük törenler ve armağanlarla karşılandı.
◾ Fatih Sultan Mehmet, 1473'te Uzun Hasan üzerine yaptığı seferde yanında götürdüğü Ali Kuşçu'yu, dönüşte Ayasofya Medresesi'ne müderris tayin etti.
◾ İstanbul'da astronomi ve matematik alanındaki çalışmalara canlılık getiren Ali Kuşçu'nun derslerini ilim adamlarının dahi takip ettiği biliniyor.
Ömer Hayyam kimdir?
◾ Ömer Hayyam, özellikle Eukleides'in Elemanları eseri aracılığıyla Orta Çağ'a ulaşan, Yunan, Hint ve Çin matematiğini birlikte tanıma olanağını başarıyla kullanarak büyük bir gelişme gösteren 12'inci yüzyılın önemli matematikçilerinden biridir.
◾ Hayyam, fizik, metafizik, matematik, astronomi ve şiir alanlarında değişik eserler yazdı. Ancak bunlardan 18 tanesinin adı bilinir. Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında İbn Sina'nın Temcid (Yücelme) adlı eserinin yorum ve tercümesi, Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer aldı.