Mısır fatihi: Amr bin As
Amr bin Âs Müslüman olduktan sonra bütün gayretini İslam uğruna sarf etti. Kudüs'ün ve Mısır'ın fethinde büyük rol oynadı. Arapların meşhur dört dâhisinden biriydi. Zeki ve son derece cesur bir liderdi. Sizler için Amr bin Âs'ın hayatını derledik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
📌 Hz. Ömer'in hilafetinde Amr ordu komutanıydı. Kudüs'ün Müslümanlar tarafından ele geçirilmesinden sonra Amr bin Âs, Mısır üzerine sefere çıktı.
Mısırlılar, Müslümanların topraklarına girmemesi için hazırlıklıydı. Müslümanları bekleyen Mısır ordusuna iki papaz da eşlik ediyordu. Savaş başlamadan önce Amr bin Âs, ordunun önündeki iki papazla konuşarak Mısır halkını İslam'a davet etmek için şöyle dedi:
- "Sizler bu ülkenin iki papazısınız. Beni dinleyin. Allah Hz. Muhammed'i (sav) hak dinle gönderdi. Ona bu dini tebliğ etmesini emretti. O da bize tebliğ etti. Sonra bizi bu aydınlık yolda bırakarak vefat etti. Bize emrettiklerinden biri de:
İnsanlara bu dini teklif etmekti. İşte biz bu sebeple şimdi sizi İslam'a davet ediyoruz. Kim bu davetimize uyarsa, bizim tabi olduğumuz statüye tabi olur. Kabul etmeyenlere cizye teklif eder ve onIarı himayemize alırız.
Peygamberimiz ülkenizi fethedeceğimizi haber verdi. Aramızda akrabalık olduğu için size karşı iyi davranmamızı da vasiyet etti. Eğer dinimizi kabul ederseniz, aramızda sağlam bir anlaşma olur. Kıptilere karşı iyi davranmamız halifemizin de emridir. Çünkü Resulullah (sav) Kıptilere iyi davranmamızı emretmiştir. Zira onlarla akrabalık bağı ve anlaşmamız vardır."
📝 Bu sözlerden Amr bin Âs onlara dört gün mühlet verdi. Dört gün dolunca Amr, ordusuyla Mısırlıların üzerine yürümek için harekete geçti. İslam ordusu sığındıkları kalelere tırmanmaya başlayınca Mısır halkı teslim oldu. Amr bin Âs burada yapılan kısa savaştan sonra Mısır Fatihi unvanını aldı.
📌 Mısır fethedildikten sonra Hz. Ömer, Amr bin Âs'a İskenderiye'ye hareket etmesini emretti. İskenderiye'de Mısır gibi çok fazla direnmeden teslim oldu. Müslümanlar şehri ele geçirdikten sonra Amr, esirler konusunda ne yapacağına karar vermek için Hz. Ömer'e mektup yolladı.
Hz. Ömer, Amr'a şöyle cevap verdi:
📩 Şimdi, bana gelen mektubunda, İskenderiye kumandanının, aldığın esirlere mukabil cizye vermeyi kabul ettiğini yazıyorsun. Yemin olsun ki, alınacak devamlı vergi, bizim ve bizden sonraki Müslümanların bir defa alınıp taksim edilen ve sonra hiç alınmamış gibi olacak cizyeden daha hayırlıdır.
📩 İskenderiye kumandanına, elinizdeki esirleri, İslamiyet ve kendi dinlerini seçmeleri konusunda serbest bırakmak şartıyla cizye teklif et. Kim İslam'ı seçerse o Müslümandır ve Müslümanların hak ve vecibelerine sahiptir. Kim de kendi dinini seçerse, o dininde olanlara konan cizyeye tabidir. Esirlerden, Arap ülkelerine dağılan, Mekke, Medine ve Yemen'e gidenlere gelince onları iade etmemiz mümkün değildir. Onlarla yerine getiremeyeceğiniz hususta anlaşma yapmak istemeyiz.
📌Amr bin Âs, Mısır ve İskenderiye fethedildikten sonra Hz. Ömer tarafından Mısır valisi tayin edildi. Mısır valisi olduktan sonra insanlara hitap etmek için yüksek bir minber yaptırdı. Hz. Ömer bunu duyunca çok kızdı ve ona bir mektup yolladı:
"Senin, halka hitap etmen için yüksekçe bir minber yaptırdığını duydum, Müslümanların içinde, ayağa kalkıp konuşman kâfi gelmiyor muydu da, minber yaptırdın? Çabucak bu minberi yok et!"
Bir süre sonra Hicaz bölgesinde kıtlık meydana geldi. Medine'de kıtlık için Amr, Mısır'dan Medine'ye çok büyük bir kervan yolladı. Hz. Ömer'e yolladığı mektubunda şöyle diyordu:
- "Sana yüklü develerle dolu bir kervan gönderdim ki, bir ucu senin yanında, öbür ucu benim yanımda. Selam Allah'ın rahmeti ve bereketi üzerine olsun."
Amr bin Âs'ın gönderdiği yardım kervanında Medine'de her eve üzerindeki yüklerle beraber bir deve düştü. Müslümanların sıkıntıları bitti.
Amr bin Âs, Hz. Osman'ın şehadetinden sonra, Muaviye (r.a.) yanında Hz. Ali'ye (r.a.) karşı cephe aldı. Sıffin Savaşı'nda Şam süvarilerinin başında savaşa katıldı. Meşhur Hakem olayında Muaviye'nin hakem olarak tayin ettiği kişiydi. Ebu Musa El Eşari'nin Hz. Ali'yi halifelikten azletmesinden sonra Muaviye'yi halife ilan etti. Muaviye Şam'a dönünce onu Mısır valisi ilan etti. Vefatına kadar bu görevde kaldı.
📌 Amr bin Âs siyasi zekası yüksek birisiydi. Müslüman olduktan bu yeteneğini İslam dini için kullandı. Yermük Savaşı'nda İslam ordusunun komutanlarından biriydi. Kudüs'ün savaşmadan ele geçirilmesinde onun büyük payı vardı. Yermük Savaşı'dan sonra Mısır'daki Rumların tehlikesini gördü ve Hz. Ömer'i uyardı. Hz. Ömer onu Mısır'ı fethetmesi için görevlendirdi. Amr bin Âs küçük çarpışmaların olduğu bir savaşla Mısır'ı kan dökmeden fethetti.
Ölmeden önce Hz. Ali ile yaşadığı ihtilaf için hayıflanır, pişmanlığını dile getirirdi. Amr şöyle diyordu :
"Peygambere (sav) karşı savaştım, o zaman ölseydim cehenneme giderdim. Sonra peygamberle savaştım o zaman ölseydim cennete gidebilirdim. Peygamber vefat edince bazı işlere giriştik, şimdi halim nice olur bilmiyorum."
Amr bin Âs ölmeden önce hasta yatağında vasiyetinde şöyle diyordu:
"Beni defnettiğinizde, bir devenin kesilip etinin dağıtılacağı kadar bir süre kabrimin başında durun ki, sizinle yeni yerime alışayım. Rabbimin elçilerine vereceğim cevabı düşünebileyim." ( Müslim, Îmân, 192)
Amr bin Âs, bir Ramazan günü Mısır'da vefat etti.
