Arama
Orta Asya'nın kadim şehri: Merv
Binlerce yıllık geçmişiyle tarihi bir şehir olan Merv, Abbasiler ve Selçuklular devirlerinde altın çağlarını yaşadı. Büyük Selçukluların bir dönem başkentliğini üstlenen şehir, bünyesinde barındırdığı kütüphane ve medreselerle ilmi bir merkez oldu. Moğol istilasında harap olan Merv bir de büyük kıtlığa maruz kalınca ahalisini kaybetti. Sizler için Büyük Selçukluların başkenti Merv'in tarihini araştırdık.
◾ Dandanakan Savaşı'nın ardından yükselişe geçen Selçuklular Merv'i eski, şatafatlı günlerine götürdüler. Doğu Horasan'ın hakimi Çağrı Bey bölgeyi Merv'den yönetti.
Dandanakan Savaşı nedir?
23 Mayıs 1040'da gerçekleşen muharebe sonucunda Gazneliler yıkılma sürecine Selçuklular ise yükselme devrine girdiler.
◾ 1063 yılında Melik Muhammed Alparslan'ın Selçuklu Sultanı olması ile beraber Merv, şehzadeler şehri oldu. Merv'in surlarını Sultan Melikşah yeniledi, Sultan Muhammed Tapar döneminde ise Melik Sencer burada kaldı.
◾ Melik Sencer'in Selçuklu tahtını ele geçirmesi ile beraber Merv, Büyük Selçukluların başşehri oldu. Bu uzun dönemde büyük uğraşlarla Merv adeta tekrar kurulmuş oldu.
◾ Sultan Sencer'in emriyle şehre eklemeler yapılarak büyütüldü. Ayrıca yeni surlar ile beraber Merv farklı bir kimliğe ve görünüşe bürünmüş oldu.
◾ Sencer'in iktidarında tarihinin en parlak dönemini yaşayan Merv'de açılan medreseler ve kütüphaneler şehrin kısa sürede ilmi bir merkez olmasına zemin hazırladı.
◾ Harizmliler ve Oğuzlar tarafından yağmalanan şehir, zamanla eski ihtişamını kaybetti. Asıl felaket ise doğudan batıya doğru amansız bir akın olan Moğol istilasıydı.
◾ Şehir, Cengiz Han'ın oğlu Tuluy tarafından yağmalandı. Bu süreçte Merv halkı katledildi. Merv, Şahruh tarafından tekrar eski günlerine döndürülmeye çalışıldıysa da olmadı.
◾ Safeviler döneminde de doğudan gelen akınlara maruz kalan şehir, yerleşim merkezi hüviyetinden çıktı. 1884 yılında Rusların ele geçirdiği şehir günümüzde Türkmenistan'a bağlı.
◾ Abbasilerin ortaya çıktığı, Selçuklulara başkentlik yapan Merv, İslami ilimlerin tahsili noktasında da önemli bir noktaydı. Şehirde farklı asırlarda ilmi faaliyetler öne çıktı.
◾ Şehirdeki ilk İslami eğitim faaliyetlerini tabiin neslinin önemli isimlerinden olan kadı Yahya b. Ya'mer'in başlattı. Bu eğitimler Merv'i zamanla bir ilmi merkez haline çevirdi.
Tabiin ne demek?
Müslüman olarak sahabe gören ve bu hal üzere vefat eden tabakayı ifade etmek için kullanılan tabirdir.
Yahya b. Ya'mer kimdir?
Tam adı Ebu Süleyman Yahya b. Ya'mer el-Advani olan tabii aynı zamanda meşhur Merv kadısıdır. Yahya b. Ya'mer Kur'an-ı Kerim harflerini noktalayan alim olarak tanınır.