Türkiye'deki 4 Ulu Cami
Ulu camiler, İslam'ın sanata ve hayata olan güzel bakışının imzasıdır. Bulundukları şehrin adeta kalbi olan bu yapılar Anadolu'nun mayalanmasında büyük bir pay sahibi oldukları gibi İslam kültürü için de bir kubbe görevi görmüşlerdir. Anadolu'ya İslam ruhunu bir nakış halinde işleyen bu camiler ecdadımızın dini husustaki inceliğinin bir karşılığıydı. Tarihin izlerini taşıyan, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağında olan bu camileri sizler için araştırdık.
HAT LEVHALARI
🔸 Camideki kubbenin altında yer alan şadırvanın, on altı köşeli havuzu ve üç çanaklı fıskiyesi vardır. İki minaresi bulunan yapının batıdaki minaresini Yıldırım Bayezid, doğudaki minaresini ise Çelebi Sultan Mehmed inşa ettirir.
🔸 Türkiye'deki ulu camilerin en büyüğü olan bu eserde, "hat levhaları" oldukça dikkat çeker. Bu hat levhaları, 13 ayrı yazı karakteri ile 41 ayrı hattat tarafından duvara yazılmış ve 87 levha halinde, 192 adet yazı bulunur.
Çelebi Mehmed kimdir?
I. Mehmed adıyla da bilinen Çelebi Mehmed'in babası I. Bayezid, annesi Devlet Hatun'dur. Osmanlı İmparatorluğu'nun beşinci padişahıdır.
KABE KAPISININ ÖRTÜSÜ BURADA
🔸 Bursa Ulu Camii'yi özel kılan özelliklerinden bir tanesi de şüphesiz "Kâbe kapısının örtüsünün" bulunmasıdır. İmam odasının hemen yanında, doğu kapısı tarafında yüksekçe bir yere asılan siyah örtü, Kâbe kapısının örtüsüdür.
🔸 Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi'nden sonra Kabe'nin örtüsünü İstanbul'dan gönderilen yeni bir örtü ile değiştirmiştir. Sultan, eskisiniyse Bursa'ya getirtip bu camiye kendi elleriyle asmıştır.
↪ Günümüzde halen muhafaza edilen bu örtü, zamanında saf altın iplikler ile dokunmuş ve üzerine ayetler işlenmiştir.
Yavuz Sultan Selim kimdir?
"Hâdimü'l–Haremeyni'ş–Şerîfeyn" unvanıyla anılan Yavuz Sultan Selim, Osmanlı İmparatorluğu'nun 9. padişahı ve 88. İslam hâlifesidir.
📍DİYARBAKIR ULU CAMİİ
🔸 Diyarbakır'ın en önemli yapılarından biri Diyarbakır Ulu Camii'dir. 639 yılında İslam orduları şehri fetheder. O dönemde kentte bulunan Mar Toma Kilisesi, camiye çevrilir.
🔸 1085 yılında Büyük Selçuklular tarafından Diyarbakır fethedilir. Anadolu'nun en eski camileri arasında yer alan bu yapı, Selçuklu Sultanı Melikşah'ın emriyle 1091 yılında büyük bir restorasyondan geçer. Bu onarımda Şam'daki Emeviye Camii'ye benzetilir.
Mar Toma Kilisesi
Bir Süryani kilisesi olarak kullanılmadan önce Mar Toma, Pagan dönemine ait putperest mekanı olarak bilinir.
I. Melikşah kimdir?
Sultan Melikşah Büyük Selçuklu Hükümdarıdır, onun döneminde devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
CAMİNİN KİTABESİ
🔸 Restorasyona ilişkin kitabede yazanlar şöyledir:
"Rahman ve rahim olan Allah'ın adıyla; Allah'tan başka Tann yoklu", Muhammed onun elçisidir. Bunun yapılmasını Büyük Sultan, Büyük Sahlann Şahı, ümmetin ve emirlerin başı, Arap ve acemlerim efendisi, dünya ve dinin yücelticisi, Devletin Kudreti, Fetih babası, Alparslan oğlu Melikşah - Allah saltanatını devamlı kılsın emretti. Dinin şerefi, Devletin direği, Vezirlerin tacı, Cehir oğlu Mansur Muhammed valiliği zamanında Allah günlerini uzatsın; Kadılann şerefi, Büyük kadı Abdülvahid oğlu Abu nasır Muhammed eliyle ve Kudüs'lü Muıammed oğlu Ahmed'in vekaletiyle 484 (1091) senesinde yapıldı."
🔸 Diyarbakır Ulu Camii'ye, şehirde hüküm sürmüş bütün devletler fazlasıyla önem vermişlerdir. Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah, İnal ve Nisanoğulları, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev, Artuklular, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan ve Osmanlı padişahlarının bir çoğuna ait ferman ve kitabeler bulunmaktadır.
AVLUSU ÜÇ KAPIYA AÇILIYOR
🔸 Diyarbakır Ulu Camii'nin en büyük özelliği taş kullanılarak inşa edilmiş olmasıdır. Transept Planlı tipinde olan yapı, geniş bir avlu etrafında dizili mekanlardan oluşur.
🔸 Caminin avlusuna üç farklı kapıdan ulaşılır, buralar tasarım açısından da işçilik açısından da oldukça özeldir. Aynı zamanda avlunun doğu ve batısındaki revaklar, iki katlıdır.
Transept ne demektir?
Transept bazilika planını dikey biçimde keserek, kilise alanını haç işareti biçiminde vurgulayan çapraz nef.
