Zekat kimlere verilir?
Zekat, Allah (CC) rızası için verilir. Ergenlik çağına ulaşmış, Müslüman olan herkes temel ihtiyaçlarından fazla olan nisap miktarı artma özelliği taşıyan mala sahip ve bu malını elde etmesinin üzerinden bir yıl geçmiş ise zekat ile mükelleftir. Peki, zekat kimlere verilir? Fakir kardeşe zekat verilir mi? İşte, Diyanet'e göre zekata dair tüm soruları yanıtladık.
Zekat kimlere verilir?
◼ Diyanet İşleri Başkanlığı'na göre:
◼ Zekâtın verileceği kimseler Kur'ân-ı Kerîm'de belirtilmiştir. Bunlar; fakirler, miskinler, zekât toplamakla görevlendirilen memurlar, müellefe-i kulûb adı verilen kalpleri İslâm'a ısındırılmak istenen kimseler, esaretten kurtulacaklar, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış olanlardır.
(Tevbe Suresi 60. Ayet)
◼ Fakir ve miskin, temel ihtiyaçları dışında herhangi bir maldan nisap miktarına sahip olmayan kimsedir. Ancak temel ihtiyaçları dışında, ister artıcı (nâmî) vasıfta olsun ister olmasın, herhangi bir maldan nisap miktarına sahip olan kimse fakir veya miskin kapsamında olmadığından ona zekât verilmez.
(İbnü'l-Hümâm, Fethü'l-kadîr, 2/266)
◼ Borçlu, kul hakkı olarak borcu olan ve borcunu ödeyeceği maldan başka nisap miktarı malı bulunmayan kimsedir.
(İbnü'l-Hümâm, Fethü'l-kadîr, 2/268)
◼ Yolda kalmış kimse, sürekli yaşadığı yerde malı bulunsa bile, çıktığı yolculukta parasız kalıp parasına ulaşma imkânı bulamayan, başka bir deyişle, parasızlıktan yolda kalmış ve memleketine dönemeyen kimsedir. Bu kimseye, malının bulunduğu yere dönmesine ve dönünceye kadarki ihtiyaçlarını gidermesine yetecek kadar zekât verilebilir.
(Kâsânî, Bedâî', 2/43- 46)
◼ Günümüzde yolcu olan kişi istediği zaman memleketindeki parayı banka kartı veya başka bir yöntemle alma imkânına sahipse ona zekât verilmez.
◼ "Allah yolunda" anlamına gelen "fî sebîlillah" ifadesi ise kendisini Allah yoluna ve İslâm'a adamış hac yolcuları, askerler ve ilim için yola çıkan gerçek kişiler olarak yorumlanmıştır.
Zekat hesaplamada mevcut borçlarınız düşüldükten sonra kalan malınız üzerinden zekatınızı hesaplayabilirsiniz.
Borçların düşülmesi ve zekat konusundaki sorularınız için fetva.diyanet.gov.tr adresinden, ALO190 destek hattından veya E-Devlet sistemindeki "Dini Soru Sor" servisinden destek alabilirsiniz.
Sütanne ve sütbabaya zekât verilir mi?
◼ Usûl ve furûa yani anne, baba, dede ve ninelerle, çocuk ve torunlara zekât verilmez (Mevsılî, el-İhtiyâr, 1/381). Çünkü kişi bakmakla yükümlü olduğu bu kimselere zekât verecek olsa verdiği zekât dolaylı yoldan kendisine dönmüş olacaktır. Oysa zekât veren, verdiği zekâttan hiçbir maddî menfaat sağlamamalı ve ondan yararlanmamalıdır.
◼ Ayrıca bu durumda, zekât olarak verilen malın ihtiyaç sahibinin mülkiyetine geçirilmiş olması şartı da ihlal edilmiş olur. Sütanne ve sütbaba ise kişinin bakmakla yükümlü olduğu kimselerden olmadığı için onlara zekât verilebilir.
Zekât hesaplanırken hangi borçlar düşülür?
◼ Zekât vermekle yükümlü olan kişi, elindeki zekâta tâbi olan malından kul haklarına müteallik borçlarını düşer. Hanefî mezhebinin genel görüşüne göre, ödeme günü gelmiş veya gelmemiş olan borçlar bu konuda aynı hükme tâbidir. Ancak Hanefîlerden bir kısım âlimlerin görüşüne göre, sadece vadesi gelmiş olarak birikmiş ve alacaklısı tarafından talep edilen borçlar düşülür; henüz ödeme günü gelmemiş olan borçlar düşülmez. Zira bu tür veresiye borçlar genellikle alacaklıları tarafından istenmez; ödeme günü gelmiş olan borçlar istenir.
(Kâsânî, Bedâî', 2/6)
◼ Şâfiî mezhebinin meşhur olan görüşüne göre ise hiçbir borç, zekâta tâbi olan malların hiçbirisinden düşülmez, dolayısıyla borçluluk hâli zekât vermeye engel değildir.
(Nevevî, el-Mecmû', 5/344)
◼ Günümüzde ödeme planı uzun bir takvime bağlanmış olan ve ileriki yıllarda düzenli olarak ödenecek olan kamu, TOKİ, kooperatif, kredi türü borçlar, bütünüyle zekât malından düşülmemelidir. Zira bu ödeme takvimleri 10-20 yıllık çok uzun vadeleri kapsamakta ve insanlar bu borçları hemen o yılda ödeme durumuyla karşı karşıya kalmamaktadırlar.
KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
CÜZ, MEAL, SURE, AŞR-I ŞERİF DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
◼ Bu bakımdan kişinin elinde bulunan zekâta tabi mallardan, sadece o zekât yılına ait olan birikmiş borçlar, vadesi o yıl içinde dolmuş veya dolacak olan ve dolayısıyla o zekât yılı içinde hemen ödenmesi gereken borçlar düşülmelidir. Zira zekât, yıllık bir ibadettir.
Fakir kardeşe zekât verilebilir mi?
◼ Diyanet İşleri Başkanlığı'na göre: Fakir olan kardeşe zekât verilebilir. Kardeş çocuğu, amca, dayı, hala ve bunların çocukları da böyledir.
(Merğinânî, el-Hidâye, 2/224; İbnü'l-Hümâm, Fethü'l-kadîr, 2/275; İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, 2/353-354)
◼ Hatta zekât verirken yoksul akrabalara öncelik verilmesi daha sevaptır. Çünkü bunda hem zekât borcunu ödeme hem de sıla-i rahim vardır. Hz. Peygamber (SAV),
◼ "Fakire verilen sadaka için bir ecir vardır. Sadakasını hısımına veren için iki ecir vardır: Hısımlık ecri ve sadaka ecri." (Nesâî, Zekât, 82-2582; İbn Mâce, Zekât, 28-1844; bkz. Buhârî, Zekât, 44) buyurarak bunu teşvik etmiştir.
Sünnet ettirmek veya evlendirmek için fakire harcanan para zekât yerine geçer mi?
◼ "Kendilerine zekât verilecek gruplardan biri de fakirlerdir."
(et-Tevbe Suresi 60. Ayet)
◼ Bir kişi zekâtını, elindeki malın cinsinden verebileceği gibi bedeli olan başka mallardan nakit olarak da verebilir. Bu itibarla evlenecek kişiye, zekât alma şartlarını taşıyor ise ihtiyacı olan eşyalar zekât olarak verilebilir.
◼ Velisi fakir olan çocukların sünnet masrafları da zekât niyetiyle karşılanabilir. Ancak daha uygun olanı zekâtı ihtiyaç sahiplerine verip harcamayı onların yapmasına imkân tanımaktır.
KUR'AN-I KERİM UYGULAMAMIZDAN MUKABELE DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
CÜZ, MEAL, SURE, AŞR-I ŞERİF DİNLEMEK İÇİN TIKLAYIN
