Ahşabın zarafetle buluşması: Naht sanatı
Uzun bir geçmişe dayanan naht sanatı, ahşabın belirli teknikler ile oyularak şekil almasıyla icra edilir. Türklerin İslamiyet'i kabulünden sonra gelişim gösteren bu sanat, Osmanlı döneminde zirve noktasına ulaşır. Bu sanat ile ortaya çıkan eserler, bitkisel ve geometrik motifleriyle büyük bir emek ve sabır ürünüdür. Günümüzde bu sanat ile ilgilenen sanatçı sayısı oldukça azdır ve bu sanat unutulmaya yüz tutmaktadır.
🔸 Osmanlı döneminde ağaç oyma sanatı en başarılı örneklerini vermiştir. Rumi ve hatai denilen bitkisel ve hayvansal motiflerin stilize edilmesiyle oluşan motifler, ana temayı oluşturur. Bu dönemdeki başlıca uygulama alanları ise camilerin mihrap ve minberleri, rahleler, kapı, dolap kapakları ve pencerelerdir.
🔸 İslam dininin heykel sanatını uygun görmemesi ahşap oyma sanatının Müslümanlar ve Türkler içinde gelişiminde oldukça etkili olmuştur.
🔸 Naht sanatına dair teknikler 19. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Türk sanatçılar eserlerinde genellikle şimsir, ceviz, meşe ve ıhlamur ağacı kullanmıştır.
🔸 Günümüzde naht sanatıyla uğraşan kişi sayısı oldukça azalmış, bu zarif sanat unutulmaya yüz tutmuştur. Camilerde kullanılan ahşap oymalara alternatif, kolay üretilebilir ürünler kullanılmaya başlanmıştır.
Naht sanatı nasıl icra edilir?
🔸 Naht sanatında yaygın olarak hat sanatı ile yazılmış eserler kesilerek işlense de günümüzde naht sanatı ile uğraşan sanatçılar farklı alanlarda çeşitli eserler ve ürünler verir.
🔸 Naht sanatında ahşabı işleme ve oyma teknikleri farklılık gösterir. Dolayısıyla oyma işleminin yapıldığı bıçak uçları ve malzemeler de değişir. Tekniklerin uygulanışının ardından motif ve desen ortaya çıkar.
Naht sanatı teknikleri
↪ Düz satıhlı derin oyma tekniğinde, bıçak zemine doğru dik tutarak uygulanır.
↪ Yuvarlak satıhlı derin oymada, yüzeyin yuvarlak olmasına dikkat edilerek serbest el hareketleri kullanılır.
↪ Adeta bir dantel görünümü oluşturan ajur tekniğinde ise zemin daha fazla oyularak ve zeminin belli parçaları çıkarılarak uygulama gerçekleşir.
🔸 Naht işleminden sonra iç oyma ve dış oyma adı verilen iki eser meydana gelir. Malzemenin üzerinden oyma ayrı bir sanat eseri, dışarıya çıkan kalıp ise farklı bir sanat eseri olarak ortaya çıkar.
🔸 Ağaç işçiliğinde kullanılan malzemeler daha çok ceviz, elma, armut, sedir, abanoz ve gül ağacıdır. Kakma, boyama, kündekâri, kabartma-oyma, kafes, kaplama, yakma gibi tekniklerle işlenen ahşap eşyalar günümüzde de özgün dekoratif eserler olarak kullanılır.
