Arama
Dünyanın ilk Müslüman kadın mucidi
İlk Müslüman kadın astronomi bilimcisi olarak bilinen Meryem El-İcliyye, kadınların bilimsel sahada pasif kaldığı bir dönemde babasının yanında öğrendiği usturlap imal etme ile astronomi alanında kendisini geliştirir. Usturlap, eski zamanlarda astronomi ölçümlerinde kullanılan bir alettir. İcliyye, usturlabı geliştirerek gök cisimlerin yüksekliğini ölçmüş, saat kullanımının henüz yaygın olmadığı bir zaman diliminde vakitlerin saptanmasına öncü olmuştur. Başka bir deyişle İcliyye'nin yaptığı bu buluş bugünün akıllı saatlerin, pusulanın, navigasyonun ve GPS'nin atası sayılır.
🔎 Onuncu yüzyılda yaşayan Meryem el İcliyye, ömrünün bir kısmını Suriye'nin Halep şehrinde geçirmiştir. İcliyye o zamana dek yapılmış en detaylı, en usta işi usturlapları yapmıştır.
🔎 Meryem El-İcliyye, mühendislerin, imalatçıların içinde bulunan bir ailede doğar. El İcliyye'nin babası, bir usturlap ustasıdır. Icliyye, mucitliğin ilk adımını babasının yanında atar.
🔎 Çıraklığını babasının elinden alan El-İcliyye, ilk Müslüman kadın astronomi bilimcisi olarak bilinir. Bu özelliğini ailesi ve bilhassa babasına borçludur.
🔎 Babası, Bağdat'ta tanınmış bir usturlap üreticisidir. Aynı zamanda dünyanın var olan en eski usturlabını icat etmiş olarak kayıtlara geçen bilim adamı Bastulus'un çırağı olarak bilinir. Babasının vefatından sonra Meryem Hanım, usturlap üretmeye devam eder.
Usturlap nedir?
🔎 Usturlap sözcüğü eski Yunancadaki "yıldız" ve "ölçmek" anlamlarına gelen kelimelerin kökünden gelmektedir. Eski zamanlarda yaşayanlar, astronomi ölçümlerinde kullandıkları ve adına usturlap dedikleri bir alet geliştirmişler. Böylece gerekli ölçümleri gerçekleştirebilmişlerdir.
🔎 O dönemlerde usturlap, bazı matematik problemlerinin çözümlenmesinde kullanıldığı gibi ay ve yıldızların konumlarını belirlemek için de kullanılır.
🔎 Hatta eski kaynaklardan ilk olarak Apollonios (MÖ 240) ve Hipparkos (MÖ 150) tarafından keşfedildiği, Batlamyus tarafından kullanıldığı ve Philoponos'un altıncı yüzyılın ilk yarısında bu aletten bahsettiği söylenir.
🔎 Usturlap; tabiri caizse akıllı saatlerin, pusulanın, navigasyonun, GPS'nin atası sayılır. Meryem el İcliyye, büyük ve aynı zamanda taşınabilir olmayan bir usturlap yerine dünyanın taşınabilir ilk usturlabını yapmıştır. İcad ettiği usturlap ile de gök cisimlerinin yüksekliğini ölçmeyi başaran kişidir.
🔎 Bu yaptığı ilkle gök cisimlerinin konumunu öğrenmesini sağlayarak namaz vakitleri saptanır ve kıblenin bulunması, icadı sayesinde kolaylaşır.