Tanzimat edebiyatının ilk eserleri
İlk eserlerin verildiği bir dönem olan Tanzimat'ta; ilk köy şiirinden, ilk ilk edebi romana; ilk resmi gazeteden, ilk şiir çevirilerine kadar birçok yapıt yer almıştır. Bu dosyamızda hafızalarınızdaki Tanzimat'ın ilk eserlerine dair bilgilerinizi tazelerken, aynı zamanda da TveK üzerinden eserleri satın alabilirsiniz…
İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa'nın Fenelon'dan çevirdiği "Telemak" adlı eserdir.
Fenelon'un Fransa'nın gelecekteki kralının eğitimi için yazdığı ve 1699'da yayınlandıktan sonra ünü bütün Avrupa'yı saran eseri Telemakhos'un Serüvenleri, Yunan mitolojisinden alınma bir hikayeye dayanarak ideal devletin ve devlet adamının nasıl olacağını anlatır.Telemakhos'un Serüvenleri, Yusuf Kamil Paşa tarafından 1859 yılında çevirilir ve Tercüme-i Telemak adıyla 1862 yılında yayınlanır. Eser, Batı edebiyatından Türkçeye ilk roman çevirisidir.
İlk yerli roman: Şemsettin Sami'nin "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat" adlı eseridir.
19. yüzyılın en seçkin aydınlarından Şemsettin Sami'nin Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eserinin yayımlanışını, 18 Kasım 1872 tarihli Basiret gazetesi şöyle duyurur: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adıyla, bir zatın düzenlediği hikâye, çok güzel ve eğlenceli olduğu gibi, evlenme ve ahlâka ait pek çok ibret ve öğüdü de içinde bulundurmaktadır."
Talat ve Fitnat'ın aşklarının hikâyesi, aynı zamanda dönemin edebiyat anlayışına, konuşma diline, kadın-erkek ilişkilerine ve toplumsal yaşamına dair değerli ipuçları elde etmemize imkân sağlar.
İlk tarihi roman: Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir.
Türk Edebiyatının ilk tarihi romanı olma özelliği taşıyan Cezmi, 1880'de ilk kez basılmıştır. Kitap iki cilt olarak düşünülse de ikinci cildi yazılmamıştır. Kitapta, II. Selim döneminde İranlılarla yapılan savaşta yer alan vatansever asker Cezmi'nin başından geçen olaylar anlatılmaktadır. Cezmi yiğit bir sipahi olduğu kadar, aynı zamanda bilgin bir şairdir. Ciritte, atlı sporda ustadır. Namık Kemal Cezmi'yi genç, cesur, vatanını ve milletini her şeyden çok seven bir karakter olarak öne çıkarırken, topluma "herkes vatanı için elinden gelen her şeyi yapmalı, hatta canını bile seve seve vermeli" mesajı vermek ister.
İlk edebi roman: Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir.
Heyecanlı kişiliği, akıcı, parlak üslubu nedeniyle, devrinin diğer yazarlarından daha çok tanındı. "Vatan Şairi " ve "Hürriyet Şairi " olarak anılan Namık Kemal, şiirin yanı sıra eleştiri, biyografi, tiyatro, roman, tarih ve makale türlerinde eserler verdi. Özellikle " İntibah " adlı romanı ve " Vatan Yahut Silistre " adlı tiyatro oyunu ünlüdür. Tiyatroyu "eğlencelerin en yararlısı olarak" nitelemiş, halkın eğitilmesinde okul gibi görmüş, sahne dili ve tekniği yönünden başarılı yapıtlar vermiştir.
İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası" adlı eseridir.
Araba Sevdası, Türk Edebiyatı tarihinin en önemli olaylarındandır. Bir çağ kapatıp bir çağ açar. Tanzimat'la Servet-i Fünün'un kesiştiği noktada, bir anıtsal roman olarak karşımıza çıkar.
