Tarihe karışan iki İstanbul sarayı

İstanbul'un fethinden hemen sonra tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1454-1457 yılları arasında, Forum Tauri'nin bir kısmı üzerine inşa edildi, Eski Saray. Yazılı ve çizili belgelerden anlaşıldığı kadarıyla yüksek duvarlarla çevrili, kareye yakın büyük bir alan üzerinde yer alıyordu.

16'ıncı yüzyıl ortalarına kadar İstanbul'un en önemli sarayı olan yapı, Kanuni Sultan Süleyman'ın Harem'i 1541-1545 yılları arasında Yeni Saray'a, yani Topkapı Sarayı'na nakletmesinden sonra ikinci plana düştü ve 18'inci yüzyıl başlarına kadar eski padişah haremlerini barındırdı.

II. Mahmud'un yıkılan yeniçeri kışlaları yerine Eski Saray Serasker Kapısı olarak yeni kurulan orduya terk etmesi ve burada oturan eski haremi tamamen Topkapı Sarayı'na taşıması, bu saray yapısının kısa sürede yok olmasına yol açtı.

Beyazıt Camii'nden Süleymaniye'ye kadar uzanan geniş bir sahada, çeşitli köşk ve müştemilât yapılarıyla hamam ve mutfak gibi servis binalarından meydana gelen bu saraydan günümüze hemen hiçbir iz kalmadı.

Osmanlılara 1505'de esir düşen ve Eski Saray'da içoğlanı olarak yaşamış olan Cenovalı Giovanni Antonio Menavino, sarayın 25 yapıdan oluştuğunu ve bahçesinde deve kuşlarının, tavus kuşlarının ve diğer egzotik kuşların dolaştığını belirtir.