Aslan figürü aslında ne anlatıyor?
Türk tarihi boyunca bayraklara, paralara, tahtlara ve mimari eserlere işlenen aslan motifi; "gücün, kuvvetin, cesaret"in sembolü olmuştur. Pek çok hükümdar tarafından "hakimiyetlerinin göstergesi" olarak kullanılmıştır. Peki, aslan figürü gerçekten de gücün bir göstergesi mi yoksa alışılagelmiş bir sembol olduğu için mi tercih ediliyor?
ASLAN FİGÜRÜ ASLINDA NE ANLATIYOR?
🔸 Aslan figürü başta Türkler olmak üzere pek çok farklı milletlerce kullanılır. Neredeyse dünya tarihinin başlangıcından itibaren "güç, kuvvet, ihtişam ve yiğitlik" gibi özellikleri temsil ettiğinden bilhassa devlet yöneticileri tarafından tercih edilir.
🔸 Türk edebiyatında da içinde aslan adının geçtiği; deyimler, şiirler, atasözleri bulunur. Örneğin Eski Türkçede "yalnguk" insan manasına gelir. Uygur yazıtlarında ise "Yalngukların arslanı iligler" yani "İnsanoğlunun aslanı, Hakanlardır" denilmektedir.
Uygurlar*
İlk Türk devletler arasında en güçlü olanlardan biri de şüphesiz Uygur Türkleridir. Türkistan'ın güneyinden kuzeyine pek çok yere cihat hareketleri düzenlemiş fakat zaman ile komşusu Çin'in işgaline maruz kalmıştır. Uygurlar ise çoğunluk olarak günümüzde Çin'in kuzeybatısında yaşarlar.
*Fotoğrafta Hunlar dönemine ait Pazırık halısını görmektesiniz
HUNLARDA ASLAN MOTİFİ
🔸 Hunlar döneminde kurganlardan çıkarılan eserlerden biri "Pazarık halısıdır." Türklerin ilk halısı kabul edilen bu eşyada "aslan" motifinin kullanıldığı net bir şekilde görülür.
🔸 Altay Bölgesi'nde Pazırık kazısında karşılaşılan aslan - grifon tasvirleri yine Hunların "aslan" motifi ile erken dönemde tanışıldığını ve figürün çok sık kullanıldığını göstermektedir. Aslan motifi Hunlarda, bir simge ve sanat eseri olması dışında hükümdar isimlerinde de kullanılmıştır.
↪ Güney Hun Devleti'nin yabgularından (hükümdar) biri "aslan" ismini kullanır.
*Kurgan ne demek?
Eski Türkçe bir kelime olan kurgan, "mezar" manasına gelmektedir.
*Grifon ne demek?
Aslan gövdesine sahip olan fakat başı ve kanatları kartalı andıran fantastik bir figürdür.
KÖKTÜRKLERDE ASLAN MOTİFİ
*Fotoğrafta İskit dönemine ait Altın Elbiseli Adamı görmektesiniz
🔸 Hunlardan haricinde bu motifi kullanan bir devlet daha vardır o da Köktürklerdir. Köktürk Devleti, hayatın her alanında "aslan" simgesine yer verilir. Örneğin hakanlar kendi adlarına üstünde aslan motifi olan paralar bastırmıştır.
🔸 Kaşgarlı Mahmud Divanü Lügat'it Türk adlı eserinde "tonga" kelimesi için şöyle der:
"Kaplan cinsinden bir hayvandır. Çok kere kişi adı olarak kullanılır. Tonga Han, Tonga Tigin denir. Türklerin büyük hakanı Afrasiyab'ın asıl Türk adı Tonga Alp Er'dir, der"
🔸 Kutluk Devleti (II. Köktürk Devleti) zamanında yaşayan bilge vezir Tonyukuk'un isminin aslan kelimesinden geldiği söylenmektedir.
*Kutluk Devleti (II. Köktürk Devleti)
II. Doğu Köktürk Kağanlığı, Çin egemenliğine giren Köktürkler, Kutluk Kağan zamanında yeniden bağımsızlığına kavuşur. Bundan ötürü devletin adı "Kutluk" olur.
UYGURLARDA VE KARAHANLILARDA ASLAN MOTİFİ
🔸 Eski Türk topluluklarından biri olan Uygurlar da aslan motifini çokça kullanır. Bilhassa Uygur Hanları 981 yılından itibaren "aslan" unvanını alırlar.
🔸 Hunlardan itibaren kullanılan Aslan adı, ilk Türk - İslam devleti olan Karahanlılar döneminde de kullanıldığını hatta bunun zirveye ulaşığı dahi söylenir.
🔸 Görüldüğü üzere İslam öncesi Türk devletlerinde bu motifi, daha çok hükümdarlar gövde gösterisi yapmak adına tahtlarında, isimlerinde, sikkelerinde büyük bir ehemmiyet ile yer vermiştir.
*Karahanlı Devleti
Karahanlı Devleti diğer bir adıyla Karahanlılar, 840 - 1212 yılları arasında Maveraünnehir bölgesinde hüküm sürmüş ilk - Türk İslam devletidir.
*Fotoğrafta, Kayseri'deki Gevher Nesibe Darüşşifası'nı görmektesiniz
SELÇUKLU DEVLETİ'NDE GÜCÜN SEMBOLÜ
🔸 Türkler, oksızlıklarına ve özgürlüklerine fazlasıyla düşkün bir milletir. Söz konusu vatan olunca atlarını dört nala sürmektekten ve nerede olurlarsa olsunlar korkusuzca kılıç sallamaktan asla çekinmezler.
🔸 Karahanlılar ise İslam'ı kabul eden Türk devleti olduğundan bağımsızlık mücadeleri artarak devam eder. Buna güzel bir örneği, Selçuklu hükümdarı olan Alparslan'ın, Ani Kalesi'ni fethine giderken askerlerine yaptığı konuşmadır, onlara "aslanlarım!" diye hitap eder.
*Ani Kalesi nerede?
Kars'ın güneydoğusunda yer alan tarihi ören yerinin kalesidir.
*Oksızlık ne demek?
Eski Türkçe bir kelime olup "bağımsızlık" manasına gelmektedir.
*Sultan Alparslan kimdir?
Büyük Selçuklu Devleti'nin ikinci hükümdar aynı zamanda bir komutandır.
