Uzaktaki kardeşlerimiz: Gagavuzlar
Gagavuzlar yani Gök Oğuzlar... Bizlerin; Azerbaycan, Türkmen, Özbek, Kazak Türklerinin kardeşi... Onlar, Hun İmparatorluğu zamanında Batı'ya göç eden Oğuz Türkleridir. Varlıklarından bihaber olduğumuz Gagavuz kardeşlerimizi, Hamdullah Suphi Tanrıöver ile daha yakından tanıdık. Peki, kim bu Gagavuzlar?
Önceki Resimler için Tıklayınız
TÜRKİYE İLE GAGAVUZYA İLİŞKİLERİ
🔹 Oğuz grubununda Türkiye, Azerbaycan Türkleri ve Türkmenlerden sonra Gagavuz Türkleri bulunmaktadır. Bu gruptan belki de en az tanınanlar Gagavuzlardır.
🔹 Günümüzde Gagavuz Özerk Cumhuriyeti ile yakın ilişkiler kurmaktayız. Bunun belki de en önemli sebebi, başkanları İrina Vlah'ın doğru bir siyasi rota çizmesinden kaynaklıdır.
↪ Gagavuzya ile ilk ciddi adımlar, 12 Haziran 1931 tarihinde Hamdullah Suphi Tanrıöver'in Romanya'nın başkenti Bükreş'e elçi olarak atanmasıyla başlar.
↪ Özellikle Türk İşbirliği ve Koordinasyon Başkanlığı'nı (TİKA) burada kültürel anlamda önemli adımlar atmaktadır.
*Türk İşbirliği ve Koordinasyon Başkanlığı
Ülkemizde Kültür Bakanlığı'na bağlı olan (TİKA) kurum, yurt dışı ofisleri aracılığıyla Türkiye'nin dış yardımlarını organize eder.
GAGAVUZLAR HANGİ ÜLKEDE YAŞIYOR?
🔹 Gök Oğuzlar, başta Moldova özerk bölgesi olmak üzere; Ukrayna, Polonya, Yunanistan, Azerbaycan ile Bulgaristan'ın Dobruca, Yunanistan'ın Keserya eyaletierinde yaşamlarını sürdürmektedirler. II.Dünya Savaşı sonrası ise Gagavuzya'dan Türkiye'ye göç dalgası ciddi anlamda başlar.
↪ Her ne kadar kendi kimliklerini korumaya çalışsalar da zaman zaman Rus, Romen ve Grek gibi milletlerden etkilenirler.
↪ Gök Oğuzlarının nüfusu tam olarak bilinmemektedir. Bunun nedeni Moldova sınırlarında bulunduklarından o ülkenin vatandaşı sayılmalarından kaynaklıdır.
GÖK OĞUZLARIN TARİHİ
🔹 Hun İmparatorluğu'nun başlattığı büyük akın ile pek çok Türk topluluğu Avrupa'ya göç etmeye başlar. Bunlar arasında Gagavuz Türkleri de bulunmaktadır. Bu dalgayla Gök Oğuzlar önce Balkanlar'ın incisi Makedonya'ya ardından da Bulgaristan ve Yunanistan gibi bölgelere yerleşirler.
🔹 14. yüzyılda Yıldırım Bayezit'in Balkanları fethiyle beraber Gagavuzlar Osmanlı idaresin girer. Daha sonra Bulgar baskısıyla 18. yüzyılda Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında kalan Besarabya bölgesine yerleşir ve hayatlarını burada idame ettirirler.
*Hun İmparatorluğu
434 ile 469 seneleri arasında hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesi ile oluşan bir bozkır imparatorluğu olarak kabul edilmektedir.
*Besarabya Bölgesi
Moldova'nın Osmanlı dönemindeki adı Besarabya'dır. Ağırlık olarak Gagavuv Türklerinin yaşadığı bölgedir.
*Prut ve Dinyester Nehirleri
Prut Nehri, Tuna Nehri'nin Ukrayna'nın batısından kaynağını alan, Moldova ve Romanya'dan geçen bir koludur. Dinyester Nehri ise Doğu Avrupa'da yer almaktadır.
*Görselde Gagavuz Yeri'ndeki Yaşayan Halı Dokuma Müzesi'ni görmektesiniz
GAGAVUZ TÜRKLERİNİN KÜLTÜRÜ
🔹 Gagavuzlar, Anadolu Türkleri ile bağlantılarını kültür yoluyla diri tutmayı başarmışlardır. Ülkemiz insanı gibi çoğunlukla hayvancılık ve tarımla uğraşırlar.
🔹 Eski Türk adetlerinden biri olan nazar inancı, Gagavuz Türklerinde de halen mevcuttur. Onlarında hastalığa, nazara ve korkuya karşı dua okuma kültürleri vardır. Ayrıca kardeş ülkemizde kız isteme, düğün, kına, yüz görümlülüğü gibi adetler, geleneklerinin bir parçası olarak yaşatılmaya çalışılmaktadır.
↪ Türk dünyasının genelinde "Eni Yıl" yani ilk yaz olarak bilinen "Nevruz" şenlikleri Mart ayının ilk haftası Gagavuz Türkleri tarafından da kutlanmaktadır. Aralarında tek bir fark vardır, o da adının "İlk yaz Yortusu" olmasıdır.
GAGAVUZLAR İLE ORTAK PAYDAMIZ: DİL
🔹 Gagavuz Türkleri ile aynı kökenden olduğumuzun en büyük kanıtı olan ortak paydamız yani dilimizdir. Aynı zamanda Gök Oğuzların konuştuğu Türkçe, ülkemizin Trakya Bölgesi'nin şivesine benzetilmektedir.
🔹 Gagavuz Türkçesinde; Balgerova, Winica, Brestak, Kumanova gibi ağızlar bulunmaktadır. Araştırmacılar Gök Oğuzların merkez ve güney ağızlarını kullandıklarını söyler.
↪ Orhun Abideleri, Dede Korkut, Kutadgu Bilig ortak Türk edebiyatının eserleri sayıldığı gibi Gagavuz Türklerininde eserleri kabul edilmektedir.
↪ Gagavuz Türkçesinin Türkiye Türkçesine olan yakınlığını daha iyi anlatmak için; "oşaf" yani hoşaf, "ayne" yani ayna, "aç" yani ağaç gibi kelimeleri örnek olarak gösterilebiliriz.
