İstanbul aşkıyla dile gelmiş 10 şarkı
Bir esere İstanbul şarkısı dememiz için, sözlerinde 'İstanbul' adının veya İstanbul'un bir semtinin mi geçmesi gerekiyor? Tabii ki hayır. Dünyada belki de hakkında en çok şarkı bestelenen şehir olan İstanbul'un kendisi aslında başlı başına bir müzik. Sizler için İstanbul hayatında en çok yer eden, İstanbullunun kuşaklar boyunca tuttuğu musiki eserlerinden 10 şarkıyı derledik.
Rast makamında Curcuna usulünde şarkı
Beste: Hacı Faik Bey
Güfte: Anonim
*Nihansın dideden şarkısı, bir asırdan fazla bir zamandır toplumsal hafızadan silinmeme başarısını gösteren örnek şarkılardandır.
Nihansın dideden ey mest-i nazım
Bana sensiz cihanda can ne lazım
Benim sensin felekde çare-sazım
Bana sensiz cihanda can ne lazım
Sezadır matemim tutsa felekler
Bana insan değil ağlar melekler
Hevâya gitti hep bunca emekler
Bana sensiz cihanda can ne lazım
Bestekâr, neyzen, nısfiyezen, hanende, musiki hocası ve şair. Bestekâr Neyzen Salim Bey'in kardeşidir. Musikiyi Dellalzade İsmail Efendi'den öğrendi. Ney ve nısfiye sazlarının en iyi icracılarından biridir. Hanende olarak da üstad çizgisine erişmişti.
Aksaray Kız Sanayi Mektebi'yle Haseki Hastanesi müdürlüklerinde bulundu. Mevlevi ve Sadi'ydi. Şiirlerinde ''Faik'' mahlasını kullandı. Güftelerinin birçoğunu kendisi yazdı. Öğrencileri arasında VI. Mehmed (Vahideddin), Hacı Kirami Efendi, Hammamizade Osman Bey, Lem'i Atlı, Şeyh Edhem Efendi, Hafız Mustafa İhsan Bey, Hafız Ahmed Nazif Efendi, Hafız Hüseyin Tevfik Efendi ve Şeyh Said Özok gibi musikiciler bulunmaktadır. Klasik çizgide büyük formların bestekarı olduğu kadar gerçek anlamda halka mal olmuş eserler de verdi.
1881 yılında yayınlanan Faiku'l-Asar adlı bir güfte mecmuası bulunan Faik Bey'in ayin, tevşih, şugl, ilahi, kar, beste, ağır semai, yürük semai ve şarkı formlarında bestelediği 600 kadar eserden Türk musikisi repertuvarına ulaşabilenlerin sayısı ancak 170 civarındadır.
İstanbul'la özdeşleşen musiki adamlarının önde gelenlerinden olan bestekâr ve efsanevi sesli hanende. Özel hocalardan Arapça ve Fransızca dersleri aldı. 1887'de mezun olduğu Soğukçeşme Rüşdiyesi'nden sonra bir süre Mülkiye'de okudu. 1889'da devrin İçişleri Bakanlığı'nda memurluk yaptı. Dönemin Resmi Gazete 'sinde 18 yıl yazarlık yaptı. 1907'de memuriyetten ayrıldı ve yalnızca musikiyle uğraştı.
Musikide Hafız Yusuf Efendi, Hacı Arif Bey, Hacı Faik Bey, Bolahenk Nuri Bey, Leon Hancıyan, Enderuni Ali Bey ve Rifat Bey'in öğrencisi oldu. Henüz 14 yaşındayken bestelediği bir eserle musiki çevrelerinde tanınmaya başladı. Mahmud Celaleddin ve Said Halim paşalar gibi ileri gelenler tarafından korundu. ''Muhteşem'' sıfatıyla nitelendirilen sesiyle Boğaziçi mehtap âlemlerinin vazgeçilmez hanendesiydi. Okuduğu şarkılar ve gazeller edebi eserlere bile konu olmuş, kendisine ''Boğaziçi Bülbülü'' lakabını kazandırmıştı.
Bimen Şen ve Arif Sami Toker gibi bestekârlarının yetişmesine katkıda bulundu. Hayatının son yıllarında kaleme aldığı Hatıralar adlı kitabı, yaşadığı dönemin ve öncesinin musiki dünyası konusunda önemli belgeleri içermektedir. Eserlerinin, dönemin ünlü okuyucuları tarafından plaklara okunup sahnelerde ve radyo mikrofonlarında seslendirilmesi, ününün ülke çapına yayılmasını sağladı. Türk Musikisi repertuvarında bulunan eserlerinin sayısı 170 civarındadır.
Uşak makamında Gazel
Doğaçlama: Münir Nurettin Selçuk
Güfte: Yahya Kemal Beyatlı
*İstanbul'un en önde gelen sesi diye değerlendirilen Münir Nureddin'in bir İstanbul şairi olan Yahya Kemal'den büyük bir ustalıkla doğaçladığı "Aheste çek kürekleri" gazeli İstanbul halkının hafızasına öylesine yerleşti ki, gazel, besteli bir tür olmamasına rağmen adeta bir beste muamelesi gördü ve bir şarkı gibi dillerde dolaştı.
Aheste çek kürekleri mehtab uyanmasın
Bir alem-i hayale dalan ab uyanmasın
Agüş-i nevbaharda habidedir cihan
Sürsün sabah-ı haşre kadar hab uyanmasın
Dursun bu musiki-i semavi içinde saz
Leyl-i tarabda bir dahi mızrab uyanmasın
Ey gül sukuta varmayı emreyle bülbüle
Gülşende mest ü zevk olan ahbab uyanmasın
Değmez Kemal uyanmaya ikmal-i ömr için
Varsın bu uykudan dil-i bitab uyanmasın
Münir Nurettin Selçuk - Aheste çek kürekleri dinlemek için tıklayın.
