Mozart neden Türk Marşı besteledi?
Avrupa'da klasik dönemde Türk adını müzikte en çok duyuran besteci Mozart'tı. Mehter Marşı'ndaki ritimden esinlenen Mozart, Türklerin Avrupa'da hayranlık uyandırdığı yıllarda, Türk Marşı'nı besteledi. Bu beste halen Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm özel davetlerinin yanı sıra, ülke tanıtımında da kullanılıyor. Peki, Mozart neden Türk Marşı bestelemişti?
Önceki Resimler için Tıklayınız
Avrupa'da klasik dönemde Türk adını müzikte en çok duyuran besteci Mozart'tı. Mehter Marşı'ndaki ritimden esinlenen Mozart, Türklerin Avrupa'da hayranlık uyandırdığı yıllarda, 11 numaralı la majör piyano sonatı'nın (K. 311) 3'üncü bölümünde " Rondo alla Turca" yani Türk Marşı'nı besteledi. Bu beste halen Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm özel davetlerinin yanı sıra, ülke tanıtımında kullanılıyor.
Ludwig Van Beethoven'ın da Türk Marşı olarak eseri vardır. Turkish March Beethoven (part of Op. 113 No. 4): Die Ruinen von Athen (The Ruins of Athens).
Mehter etkisi Batı dünyasını etkileyen bir olgu olarak karşımıza çıkar. Müzikte; mehter temaları, festivallerde, balolarda, yeniçeri kıyafetli müzisyenlerin çaldığı şark havaları çok popülerdi. Öyle ki Mozart, Haydn, Beethoven gibi bestekârlar, mehter temalı eserler bestelediler.
Bu anlamda Mozart'ın Türk Marşı (Rondo Alla Turca)'nın önemli bir yeri vardır. Alla Turca, İtalyanca olup "Türk üslubuna göre/Türk üslubunda" anlamını taşır. Bu terim Batı Müzik kültüründe; Türk Askeri müziğinden (Mehter Müziği /Yeniçeri Müziği) alınan bazı unsurların işlenmesi ile ortaya çıkan bir akımı ifade eder. Alla Turca üslubunu, vurgulu, güçlü, cümlelerin sıkça tekrarlandığı, kendine has farklı ritimler, yüksek volümlü çalgılar (Kösler, Çevgen, Nakkare, Zil) Türk ve Türklükle ilgili temaların kullanıldığı, tek sesli melodik yapıya sahip, güçlü bir ifade biçimi olarak tanımlayabiliriz.
Batı'da Mehter hayranlığı sadece müzikte kendini göstermedi. Avusturya Prensesinin 1719 yılındaki düğününde yeniçeri kıyafetli 315 genç gösteri yapmıştı. Yemekler hilal şeklindeki masalarda yenmiş; gelini götüren gemi de Osmanlı tarzında dekore edilmişti.
Bunun yanı sıra Osmanlı-Avusturya harplerinde esir düşenlerin tanıttığı Türk kahvesi, Paris'te çok tutulmuş; Türk tarzı bir dekorla bu içeceğin sunulduğu kafeler, uğrak mekânlar haline gelmişti.
Avrupa mimarisi, dekorasyonu, hatta günlük eşyalar bile bu modadan nasibini aldı. Viyana'da Belvedere Sarayı'nın ucu püsküllü bir çadırla örtülmüş gibi görünen köşe kubbeleri veya Karlskirche'nin minareye benzer kuleleri bu tesirin mahsulleridir. 1785'te Schwetzinger Sarayı'nın bahçesinde yapılan cami ise Şark'a duyulan ilginin başka bir örneğini teşkil eder.
Müzik dehalarından biri olan Wolfgang Amadeus Mozart, 35 yıl yaşamasına rağmen ardında 626 eser bıraktı. Bunlar arasında 41 senfoni, 27 piyano konçertosu, 5 keman konçertosu, 24 konser aryası, 23 yaylı çalgı dörtlüsü, 22 opera bulunur. 1780 yılında Mozart, ilk büyük operası İdomeneo'yu Münih'te sahneledi. Daha sonra Viyana'ya yerleşti.
Viyana'da bulunması, Türk tarihi için önem taşır. Türklerin Avrupa'da ilgi duyulduğu olduğu o yıllarda, Mehter Marşı'ndaki ritimlerden esinlenerek Rondo Alla Turca, yani Türk Marşı'nı besteledi. Ardından, "Saraydan Kız Kaçırma" operası ile büyük ses getirdi. Operada söz edilen saray Topkapı Sarayı'ydı ve opera Osmanlı'dan bahsediyordu.
