Arama
Beynimize aldığımız bir hasar kişiliğimizi değiştirebilir mi ?
Vücudumuzda birçok sistemi kontrol eden beynimiz hasara uğradığında sistemlerde kalıcı bozulmalar ve aksamalar meydana gelebilir. Beynimiz anatomik yapısı bakımından farklı işlevler için ayrılmış farklı bölümlerden oluşur. Bunlardan biri de beynimizin yaklaşık üçte birini kapsayan frontal lob bölgesidir. Frontal lob hasarı sonucunda kişiliğimizde neden olan değişimleri anlamamıza neden olan Phineas Gage vakası sinir bilim tarihinin en önemli vakaları arasına girmiştir. İşte frontal lobuna aldığı hasarla değişime uğrayan Phineas Gage'nin hikayesi...
◾ Vücudumuzda birçok sistem beynimiz tarafından kontrol edilir. Beynimiz vücudumuzun ana kumanda merkezidir. Bu mucizevi organ, yapı bakımından çeşitli bölümlere ayrılır ve bu bölümler çeşitli fonksiyonlara denk gelir.
🔸 Bunlardan en önemlisi de beynin ön bölgesinde bulunan frontal lob bölgesidir. Günlük hayatta kullandığımız bir çok işlev frontal lob sayesinde gerçekleşir. Frontal lob hasarı sonucunda ise bireylerin uyum sağlama ve sosyal yaşantılarında bozulmalar yaşanır.
🔸 Frontal lobun bu fonksiyonlarla olan ilişkisi Phineas Gage vakası ile ortaya konmuştur.
➡ Phineas Gage Vermont'da bir demiyolu şirketinde ustabaşı olarak çalışıyordu. Gage'nin görevi kayaları delerek elindeki demir çubukla dinamitleri bu deliklere sıkıştırmak ve kayaları patlatmaktı. Bir gün yine işini yaptığı sırada dinamitin bir kaza sonucu ani olarak patlaması talihsiz Gage'i hayatının değişitirdi. 6.5 kg'lık demir çubuğun fırlaması Phnines Gage'nin frontal bölgesi ve sol gözünü delerek büyük bir hasara neden oldu.
🔸 Gage bu ağır kazadan sonra hayatta kalmayı başarabilmişti. Ancak sol gözü kör olmuştu. Eskisi gibi dokunuyor, duyuyor, görüyor, yürüyor ve ellerini eskisi gibi kullanabiliyordu. Konuşma ve dil becerilerinde de bir bozukluk yoktu.
◼ Ancak zamanla Phineas Gage'in çevresindekiler onun belirgin bir şekilde kişilik değiştirdiğini fark ettiler. Bu talihsiz kazadan önce işinde gayet sorumlu, düzgün, enerjik, çalışkan ve çevresiyle gayet ılımlı biri olan Gage, kazadan sonra bambaşka bir insana dönüşmüştü.
◼ Dikkat, algılama, bellek, dil ve zeka gibi yetilerinde herhangi bir bozulma olmamasına rağmen sosyal hayatında ciddi olumsuz değişimler yaşadı. Kazadan sonra istekleri engellendiği zaman tahammülü olmayan, tutarlı planlar yapamayan, hiçbir nasihat dinlemeyen, makul karar veremeyen ve ahlaki değer yargılarından yoksun biri haline dönüşmüştü.
🔸 Pheneas Gage'in tedavisiyle ilgilenen Dr. Harlow, Gage hakkında 1848 yılında hazırladığı rapora şunları yazmıştır:
◼ "Fiziksel olarak sağlıklı, baş ağrısı çekmiyor ama tanımlayamadığı garip bir şeyler hissettiğini söylüyor. Kazadan önce onu en üretken ve çalışkan işçi olarak gören patronu, Gage'e eski işini verdikten kısa bir süre sonra kişiliğindeki değişmeden dolayı onu işten çıkarmış. Sanki insani özellikleri ile hayvani özellikleri arasındaki denge ortadan kalkmış gibi. Düzensiz, saygısız, söz dinlemeyen, arada birçok kötü küfür eden (kazadan önce hiç görülmemiş bir durum), birlikte çalıştığı diğer işçilere karşı saygısız ve uyumsuz, isteklerine ters düştüğü zaman kısıtlama veya önerilere karşı sabırsız, bazen inatçılıkta ısrarlı, ama kaprisli, keyfince davranan, kararsız, yapmak istedikleri için hazırlık yapmak yerine onları unutup yapabildiklerine yönelen biri. Zihinsel kapasite ve ortaya koyduklarına bakıldığında bir çocuk seviyesinde ama hayvansı duyguları yetişkin düzeyinde. Okumamış olmasına rağmen kazadan önce onu tanıyanların imrendiği, enerjik, başarılı bir profesyonel, planlarını gerçekleştirmede ısrarlı biriyken kazadan sonra kişiliğindeki değişimden dolayı arkadaşları ve yakınları ona artık Gage gözüyle bakmıyorlar."
🔸Beynimiz anatomik yapısı bakımından frontal, temporal, pariatel, oksipital lob, beyincik ve beyin sapı olarak farklı bölümlere ayrılır ve bu farklılık aynı zamanda farklı fonksiyonlara karşılık gelir.
◼Hasara uğradığı için Gage'de değişime neden olan Frontal lob ise beynin ön bölgesinde yer alır ve beyin yarı kürelerin yaklaşık üçte birini kapsar.
🔸 Beynin ana kumanda merkezi olan bu lob, akıl yürütme, basamaklı düşünce, sıraya koyma, yargılama, strateji değiştirme, davranış esnekliği, istenç, içgörü, hayalinde canlandırma, olayların muhtemel uzak sonucunu kestirme, problem çözme, karar verme, yaratıcılık, problem çözme, karar verme, planlama, yürütme, davranış esnekliği, istenç, içgörü, hayalinde canlandırma, olayların muhtemel uzak sonucunu kestirme, işlem belleği gibi bilişsel işlevlerin sorumluluğunu yürütmektedir
◼ Ayrıca frontal lob ahlaki yargıların düşünme merkezi olup sosyal sorumluluk gerektiren amaç yönelimli harekete geçme ve liderlik özellikleri ile ilgili davranışların da düzenlenmesini sağlar. Kısacası bu bölge davranışlarımızı nasıl icra edeceğimizi belirleyen donanım ve tecrübelerin toplandığı kısımdır.
🔸 Hasara uğramış bir frontal lob, bireylerin kişilik yapılarında ve davranışlarında olumsuz değişimlere neden olur ve tıpkı Phineas Gage vakasında olduğu gibi kişide sosyal ve davranışsal bozukluklar meydana gelebilir.
◼ Sinir bilim tarihin en ilginç vakaları arasına giren Phnieas Gage'nin bu durumu, frontal lob hasarının işlevsellik ve davranış üzerine olan etkisini ortaya koymuş talihsiz bir kaza olarak kayıtlara geçti.
◼ Phnieas Gage bu talihsiz kazadan 12 yıl sonra hayatını kaybetmiştir. Dr. Harlow Gage'in kafa tasını ve demir çubuğu sinir bilim çalışmaları için incelemeye almıştır. Günümüze bunlar Harvard Üniversitesi'nin Warren Anatomi Müzesi'nde sergilenmektedir.